Książka Najdalsza Polska – Szczecin 1945-1950. Próba ilustrowanej monografii miejskiej metropolii na Ziemiach Zachodnich to pozycja wydana we Wrocławiu przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” w 2024 r. Jest to obszerny dwutomowy album, pod względem edytorskim bardzo pięknie wydany. Jest to najobszerniejsza z wydanych dotąd publikacji, opowiadających o pierwszym powojennym okresie miasta. Przygotowanie wydawnictwa oraz druk dofinansowane zostały ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Słowo o autorze

Piotr Semka znany jest jako historyk, komentator polityczny, publicysta. Opublikował książki dotyczące najnowszej historii Polski m. in.: Za a nawet przeciw – zagadka Lecha Wałęsy, Lech Kaczyński – historia arcypolska, My reakcja, historia emocji antykomunistów 1944-1956. Jako dziennikarz związany jest aktualnie z tygodnikiem Do Rzeczy.

Piotr Semka urodził się w Gdańsku, od lat mieszka w Warszawie, skąd zatem jego zainteresowanie historią Szczecina? Pytany o to powołuje się na wysłuchiwane opowieści swego dziadka Jana Semki, który związany był od 1948 r. przez 8 lat pracą na ziemi szczecińskiej jako zarządca poniemieckich majątków. To był pierwszy impuls zainteresowania się naszym regionem. W ostatnim dziesięcioleciu często bywał w Szczecinie m.in. jako członek Rady Muzeum Narodowego w Szczecinie (2016-24) i prowadząc w Radiu Szczecin audycję Magazyn Międzynarodowy (2022-23). Był uczestnikiem i prelegentem na czterech sesjach naukowych (2016-18) poświęconych dziejom Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w latach 1945-89. W 2020 r. był kuratorem plenerowej wystawy „Najdalsza Polska. Szczecin 1945-1948”. I wówczas powziął decyzję utrwalenia obficie zebranego materiału fotograficznego w formie publikacji.

Publikacja

Pracował nad nią cztery lata, z przerwą spowodowaną przez COVID. Rozpoczął szeroką kwerendę, by zdobyć dodatkowy materiał ilustracyjny. Nie było to łatwe zadanie, gdyż często trudno jest ustalić prawa autorskie do zdjęć. W zbieranie materiału zaangażowane były Muzeum Narodowe w Szczecinie, Archiwum Państwowe w Szczecinie oraz Kurier Szczeciński. Bardzo dużo zdjęć otrzymał od red. Janusza Ławrynowicza z Kuriera Szczecińskiego, dlatego album został mu dedykowany. Korzystał też z archiwów kościelnych. Wyprawił się nawet do Kanady, by pozyskać zdjęcia od syna pierwszego wojewody Leonarda Borkowicza. W efekcie książka liczy około 2 tys. zdjęć. Są też inne dokumenty: rysunki, mapy, wycinki z gazet, reprodukcje obrazów i plakaty niemieckie, polskie i sowieckie. Wszystkie autor opatrzył swoim komentarzem.

Według schematu, jaki miała wspomniana wystawa, gdzie każdy jej rozdział ukazywał osobne wydarzenie czy aspekt życia powojennego Szczecina, materiał w książce został zaprezentowany w 22 tematycznych rozdziałach. Ukazuje losy mieszkańców miasta, przybyłych z różnych stron, którzy musieli odnaleźć się w nowym miejscu, w nowych warunkach społeczno-politycznych. Szczecin stał się częścią Polski, a jednocześnie w świadomości Polaków, był „najdalszą Polską”, zapomnianą, niedoinwestowaną, pozostawioną samą sobie.

W tym roku przypada 80. rocznica zakończenia II wojny światowej i zarazem 80. rocznica polskiego Szczecina. Swoim albumem opowiadając historię Szczecina, która jest tak fascynująca, P. Semka zrobił jubileuszowy prezent, tak mieszkańcom miasta i regionu, jak i czytelnikom z Polski. Jesteśmy mu za to bardzo wdzięczni.