Z początkiem sierpnia 1914 r. spełniała się modlitwa Adama Mickiewicza, którą zawarł w Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Rodziła się okazja do tego, że wśród bitewnego kurzu powróci szansa na odzyskanie niepodległości po półtorawiekowej niewoli. „Nie chciałem dopuścić, by na szalach losów, ważących się nad naszymi głowami, na szalach, na które miecze rzucano, zabrakło szabli polskiej” – tłumaczył swym podkomendnym Józef Piłsudski. Wśród tych, którzy głęboko w to uwierzyli, był 33-letni skromny kapucyn, znany wśród braci zakonnych jako o. Kosma.

Droga do wolności

6 sierpnia 1914 r. o świcie oddział 167 strzelców wyruszył z krakowskich Oleandrów ku granicy z zaborem rosyjskim. W tym samym czasie w oddalonym o kilkaset metrów od Oleandrów klasztorze Kapucynów po Nieszporach rozpoczęła się narada zakonników. Uczestniczył w niej Karol Marceli Lenczowski. Urodzony w 1881 r. w Maniowach k. Nowego Targu od 16 lat nosił habit, a po gruntownych studiach filozoficzno-teologicznych odbywał posługę w Krośnie, Kutkorzu, a także w Krakowie. Zaledwie miesiąc wcześniej powrócił z Ziemi Świętej, do której peregrynował wraz z grupą pątników. Narada dotyczyła posługi duszpasterskiej w oddziałach strzeleckich Piłsudskiego, które właśnie ruszały na front. „To przecież socjaliści!” – padło z ust jednego z księży. „Tym bardziej potrzebują wsparcia duchowego” – odparł jeden z zakonników. Ojciec gwardian Marian Najdecki spojrzał pytająco na o. Kosmę. „Parę sekund pomyślałem nad ważnością sprawy” – zanotował o. Kosma w Pamiętnikach. „Można to przepłacić śmiercią od kuli, a gorzej, gdyby od stryczka moskiewskiego. Zgadzam się” – odpowiedział uroczyście. Nazajutrz, z osobistym błogosławieństwem abp. Adama Stefana Sapiehy, o. Kosma zgłosił się do punktu werbunkowego na Oleandrach. Jak bardzo był potrzebny, doświadczył już w pierwszych minutach. Do spowiedzi ustawiła się długa kolejka strzelców, niepewnych losu, ale wierzących, że idą „czynem wojennym budzić Polskę do zmartwychwstania”. Błogosławiąc to pierwsze od czasów upadku powstania styczniowego wojsko polskie, o. Kosma stwierdzał z mocą: „Ruszamy na obronę i o wolność walczyć Ojczyzny. Czyn nasz to dalszy ciąg naszych powstań o nieprzedawnione wolnego narodu prawa. Czyn szlachetny i sprawiedliwy, a takim błogosławi Bóg. Idźmy, walczmy, zwyciężajmy”.