Papież o hipokryzji i autodestrukcji świata pogrążonego w wojnach

Kanał Orbe 21 został założony przez obecnego Papieża jako diecezjalna telewizja, w czasach, gdy był on arcybiskupem Buenos Aires. Trwający ponad trzy kwadranse wywiad, który przeprowadziła z nim Maria Bernarda Llorente, został zarejestrowany w Domu św. Marty kilka dni po zakończeniu tegorocznego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów.

Hipokryzja i autodestrukcja świata pogrążonego w wojnach

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Jednym z podjętych w rozmowie tematów są trwające na świecie wojny. Odnosząc się do nich, Papież wyraża dezaprobatę wobec hipokryzji, przejawiającej się mówieniem na temat pokoju i jednoczesnym dozbrajaniu wojen. „Martwi mnie, że liczne apele organizacji międzynarodowych o pokój wpadają jednym uchem, a drugim wypadają” - mówi, podkreślając, że produkcja broni pozostaje jednym z głównych źródeł zysku w Europie. „Organizujemy konferencje i spotkania pokojowe, ale kontynuujemy produkowanie broni by zabijać”. Wskazuje przy tym na pewien brak „osobistej etyki”, przejawiający się w tym, że spotkania, organizowane w celu osiągnięcia pokoju, poświęcone są interesom.

Pilna potrzeba dialogu i wypracowania pokoju

Reklama

„Jeśli nie będzie dialogu, nie będzie pokoju” - przypomina Papież, zaniepokojony „powszechną tendencją do samozniszczenia poprzez wojnę” w wielu miejscach współczesnego świata. O sytuacji w Ziemi Świętej i Ukrainie mówi, że niektóre wydarzenia przypominają bardziej przypominają tam „partyzantkę”, niż wojnę. „Kiedy do mamy z dwójką dzieci, która przechodzi przez drogę, ponieważ poszła po coś do domu i wraca do parafii, wktórej mieszka, a zaczynają bez powodu strzelać z karabinu maszynowego, to nie jest wojna z normalnymi zasadami wojny” - mówi, odnosząc się do wydarzeń ze Strefy Gazy. Nawiązuje też do sytuacji w Ukrainie, gdzie „pilnie potrzeba traktatu pokojowego, ale kiedy mówi się o pokoju, zaczyna się tańczenie menueta wokół drugorzędnych kwestii”.

Religia wolna od polityki i Kościół otwarty dla każdego

Wśród innych zagadnień, poruszonych w rozmowie, znalazło się m.in. niebezpieczne zjawisko, polegające na tym, że „religia staje się czymś podobnym do polityki państwowej”. Franciszek przestrzega przed nim, podobnie jak przed uleganiem ideologiom, czy fałszywy przekonaniom dotyczącym wiary. Zaś jako pozytywny przykład wskazuje kraje Azji i Oceanii, które odwiedził we wrześniu i które nazywa „wzorem współistnienia”.

Nawiązując zaś do swojego powiedzenia, by w Kościele tworzyć miejsce dla „wszystkich, wszystkich, wszystkich” i do rodzących się wobec niego pytań o pobłażliwość Kościoła wobec grzechu, Ojciec Święty wyjaśnia: „Wielu mówi, że Kościół powinien potępiać to czy tamto. Tak, potępia obyczaje ludzi, ale przyjmuje ich, aby pomóc im iść. Nikt z nas, którzy jesteśmy w Kościele, nie jest święty, wszyscy jesteśmy grzesznikami, a Kościół pomaga nam rozwiązać nasze niedoskonałe sytuacje”.

Umiejętność przepraszania i słuchania

Reklama

Potrzeba prawdziwego dialogu przewija się w wielu tematach, poruszanych w wywiadzie. „Kiedy widzisz błąd, prowadzisz dialog i przepraszasz, to dobry krok w kierunku pokoju, zawsze, zawsze” - mówi Papież, nawiązując do podróży do Kanady w 2022 r., podczas której przeprosił rdzenną ludność za przemoc i wykorzystanie, jakiego w przeszłości dopuszczali się wobec ich przodków członkowie Kościoła. Franciszek wskazuje też na potrzebę umiejętnego słuchania i prowadzenia dialogu - nie tylko w kontekście światowych konfliktów, ale i we wspólnocie Kościoła. Właśnie w celu rozwijania umiejętności słuchania został zwołany Synod o synodalności, który, jak podkreślił, „obejmuje dzisiejsze problemy ludzkości i Kościoła i stara się je rozwiązać na linii dialogu”. Jako pozytywny przykład wskazuje udział w tym zgromadzeniu ok. 100 kobiet, które z otwartością wyrażały swoje poglądy - który jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie byłby możliwy.

Do roli kobiet powraca też przy okazji tematu reform, jakie wprowadził dotąd w czasie swego pontyfikatu. „To, co przed nami to kobieta [jako] szef dykasterii (...) Oby kobiet było coraz więcej” - mówi.

Edukacja - pożywieniem dla kraju

Odnosząc się do innych współczesnych wyzwań społecznych, zwłaszcza tych, które dotyczą młodych ludzi, Franciszek potępia modele ekonomiczne, które źródeł oszczędności szukają w kulturze i edukacji. „Oszczędności w edukacji to zaprogramowane samobójstwo kraju. Nie można oszczędzać na rozwoju edukacyjnym kraju, to przestępstwo” - mówi. Wskazuje, że edukacja „jest pożywieniem” dla kraju i dlatego często pada ofiarą rządów dyktatorskich, wskutek których ma do niej dostęp jedynie uprzywilejowana grupa dzieci i młodzieży.

Jubileusz czasem duchowej odnowy

Wobec tych wszystkich wyzwań Rok Jubileuszowy jeszcze bardziej jawi się jako czas duchowej odnowy. „Jest to czas przebaczenia, radości, reorganizacji wielu rzeczy osobistych i społecznych - mówi Franciszek, wyrażając obawę, by nie był on traktowany jedynie jako okazja do religijnej turystyki - Jubileusz zredukowany do turystyki nie jest użyteczny, to mnie przeraża”.

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.