Z Lechem Stefanem - wiceprezesem Stowarzyszenia „Pro Cultura Catholica”, działaczem opozycyjnym Solidarności Dolnośląskiej, przewodniczącym byłej Wyborczej Akcji Katolickiej we Wrocławiu - rozmawia Krzysztof Jan Dracz

Krzysztof Jan Dracz: - W sierpniu przypada 25. rocznica powstania Solidarności. Byłeś jednym z aktywniejszych jej organizatorów. Jak się domyślam, Solidarność do dzisiaj, jest bliska Twojemu sercu. Co mógłbyś powiedzieć o jej powstaniu w perspektywie historycznej?

Lech Stefan: - Na zbliżającą się wyborczą jesień w Polsce pragnę spojrzeć z perspektywy tego, co legło u podstaw Solidarności i jakie wartości wniosła ona w życie społeczne.
Wielki ruch Solidarności, nie narodził się w próżni społecznej i historycznej. Wyrósł na gruncie naszej historii i doświadczenia. Jego powstanie poprzedziły całe dzieje naszej Ojczyzny. Był logiczną konsekwencją dążeń Polaków do wolności, sprawiedliwości i odpowiedzialności. Ograniczę się jednak tylko do niektórych wydarzeń z XX wieku. Najpierw zwycięska walka o niepodległość po ponadstuletniej niewoli. Zaraz potem kolejne zwycięstwo, tym razem nad bolszewicką Rosją. Pamiętny Cud nad Wisłą uratował nie tylko Polskę, ale i Europę przed komunistyczną nawałą. W okresie II wojny światowej prowadziliśmy pełną poświęcenia i konsekwencji walkę z niemieckim najeźdźcą nie tylko na ziemiach polskich, ale także na różnych frontach świata. Często ta walka była niedoceniana i pomniejszany był jej wkład, chociażby wkład polskiego wywiadu, którego efekty dopiero niedawno zostały docenione i podane do publicznej wiadomości przez Brytyjczyków. Zdradzeni przez koalicjantów, niezłomnie walczyliśmy. Osamotnieni, przez 63 dni, prowadziliśmy heroiczną walkę w Powstaniu Warszawskim, chcąc pokazać światu ogromną determinację w zmaganiu o wolność, o właściwe oblicze Polski, z troską o to, „kto Cię Polsko, będzie kochał”, jak pisał Krzysztof Kamil Baczyński.

- Później był koniec wojny...

- Tak, ale pozbawiony pełnej satysfakcji, bo ze zbrodniczej niewoli niemieckiej dostaliśmy się pod jarzmo komunizmu, który po hitlerowcach kontynuował proces unicestwiania polskich elit i patriotów. Rozpoczął go zresztą już wcześniej zbrodnią katyńską i masowymi wywózkami na „nieludzką ziemię”. W powojennej Polsce sprawujący władzę komuniści różnych nacji chcieli wyrwać z naszych serc polskość i chrześcijaństwo. Spotykało się to z permanentnym oporem. Przypomnijmy sobie Poznań ’56, Marzec ’68, Grudzień ’70 czy protesty z 1976 r. Polska cały czas domagała się wolności. Pod przewodnictwem Prymasa Tysiąclecia - kard. Stefana Wyszyńskiego modliliśmy się o nią. W takiej atmosferze, przesiąkniętej pragnieniem wolności i modlitwą, wzrastał sługa Boży Karol Wojtyła, późniejszy Papież - Jan Paweł II. W niepełny rok po wyborze, w czasie wizyty w Polsce, to jego modlitwa do Ducha Świętego o „odmianę oblicza Ziemi, tej Ziemi” przyczyniła się do powstania Solidarności i początku procesu upadku komunizmu na świecie. Proces ten trwa nadal. Spontaniczne powstanie Solidarności odbyło się w wielkiej powadze, determinacji i odpowiedzialności, z modlitwą na ustach i Mszami świętymi w zakładach pracy, w atmosferze nawróceń i spowiedzi świętych. „Bóg, Honor i Ojczyzna” nie było tylko hasłem, ale ówczesną rzeczywistością. Zgodnie z polską tradycją, na swoim I Zjeździe, Solidarność wystosowała posłanie do narodów Europy Wschodniej, ponieważ walcząc o naszą wolność, pamiętaliśmy o wolności innych. Przywołując na pamięć te wszystkie wydarzenia, czyż w obliczu zbliżających się wyborów my wszyscy, wyborcy, a zwłaszcza politycy patriotyczno-chrześcijańscy nie powinniśmy głęboko się zastanowić i uczciwie, rozumnie i ze szczerym sercem postępować? Nie zwalniajmy się z odpowiedzialności za los i oblicze Polski. Nie dopuśćmy postkomunistów i skrajnych liberałów do decydowania za nas. Idea Solidarności i dzisiaj jest aktualna. Nie wątpię, że była dumą Jana Pawła II, mimo że czasem rozczarowywała. Postarajmy się, by była jednak przede wszystkim dumą.

- Odnoszę wrażenie, że dzisiaj bardziej dominuje rozczarowanie...

- Może nie bardziej, ale w powszechnym odczuciu rozczarowanie jest bardzo zauważalne. Przenosi się ono także na wybory, o wynik których się obawiam. Zgadzam się, że nie wszystkie procesy przemian przebiegały i przebiegają właściwie. Popełniono wiele błędów, które teraz trzeba w spokoju, rzeczowo przeanalizować. Trzeba uczciwie odpowiedzieć na wiele trudnych pytań. Jak to się stało, że dziennik Solidarności (dzisiaj Gazeta Wyborcza) został przejęty przez Adama Michnika? Jaka jest pełna prawda o „okrągłym stole”? Skąd się bierze tyle nienawiści, prywaty i egoizmu w działaniu publicznym? Dlaczego tak mało jest prawdziwej solidarności z drugim człowiekiem? Dlaczego tyle przyzwolenia na wszelkiego rodzaju antypolonizmy w świecie, a co gorsza - w samej Ojczyźnie? Mimo to Solidarność jest wielka i jestem z niej dumny. Przypomnijmy i przypominajmy ciągle światu, że to Jan Paweł II i Solidarność są początkiem „Nowych Czasów”. Czasów bez komunizmu i innych totalitaryzmów. Upadek muru berlińskiego, „aksamitna rewolucja” w Pradze, wolna Litwa i inne ważne wydarzenia są pochodnymi wydarzeń, które zaszły w Polsce. My sami nie zapominajmy, że Solidarność pokazała skuteczność jedności w działaniu. Pokazywała polski interes, ale nie zapominała o innych. Pobudzała zaangażowanie szerokich kręgów społecznych. Doceńmy, co w niej było wielkie, i zwalczajmy małości, zło i nieprawidłowości. Pamiętajmy, że jest ona owocem naszej historii, ważnym segmentem w sztafecie najistotniejszych wydarzeń w dziejach Polski i świata oraz efektem modlitwy Jana Pawła II i całego narodu. To wszystko powinno skłonić nas do odpowiedzialności, rozwagi i mądrości w obliczu zbliżających się wyborów.

- Zwykło się mówić o „idei Solidarności”. Co jest jej istotą?

- Solidarność od początku swego istnienia ma na celu tworzenie nowej rzeczywistości, w której najważniejszą wartością jest człowiek. Jej siłą jest prawda, szacunek dla ludzkiej godności, wolności i patriotyzmu. Źródłem wiedzy jest katolicka nauka społeczna, na której budowany jest ład społeczny. Definicja „solidarności” wywodzi się wprost z Ewangelii: „jedni drugich brzemiona noście”. Solidarność to „jeden i drugi”, nigdy „jeden przeciw drugiemu”. Myśl tę wypowiedział Jan Paweł II w Gdańsku w 1987 r.

- Jakie są Twoje osobiste odczucia, jako działacza opozycyjnego, związane z rocznicą powstania Solidarności?

- Rocznica to nie tylko refleksja dotykająca dzisiejszego czasu, ale także okazja do podziękowań za okres kształtowania się i działalności Solidarności Dolnośląskiej. Słowa wdzięczności chcę skierować ku najbliższym. Dzięki żonie, córce i rodzinie miałem potrzebne mi wsparcie, z którego czerpałem siły. Ogromna rzesza przyjaciół i kolegów ofiarowała swój czas i energię. Dziękuję Ci, Marysiu, za mrówczą pracę przy nagrywaniu i spisywaniu audycji Radia Wolna Europa i innych. Dziękuję Wam: Tolku, Wieśku śp., Władku, Mateuszu, Gieniu, Adamie, Romo i Leszku, Andrzeju i Kaziku, Staszku, Albino, Ireno i Michale, Lidko, Edwardzie i Rafale. Dziękuję ks. prał. Aleksandrowi. Dziękuję wielu, którym w sercu jestem wdzięczny, ale nie sposób wszystkich wymienić. Bez Was niewiele bym zdziałał.

- Dziękuję za rozmowę. Jeszcze raz prosimy wszystkich o mądrość przy urnach wyborczych. Nie zmarnujmy dziedzictwa, jakie zostawiła nam Solidarność.