Ufam, że w nowych fundamentach "wspólnego domu" europejskiego nie zabraknie "cementu" tego nadzwyczajnego dziedzictwa religijnego, kulturowego i cywilnego, które zadecydowało o wielkości Europy w ciągu wieków.
(Jan Paweł II, fragment przemówienia we włoskim parlamencie, 14 listopada 2002 r.)

Dylematy i kwestie, wobec których stawał i staje człowiek w obliczu kontaktu z chrześcijańską kulturą Europy, stały się przedmiotem rozważań I Międzynarodowej Konferencji Naukowej z cyklu "Człowiek-Wiara-Kultura", zorganizowanej przez dwie częstochowskie uczelnie: Instytut Teologiczny i Wyższą Szkołę Pedagogiczną, w dniach 30 kwietnia - 2 maja br. Organizatorzy Konferencji, zainspirowani licznymi wypowiedziami Jana Pawła II oraz świadomi chrześcijańskiej odpowiedzialności za kształt naszego kontynentu, zaprosili naukowców z kraju i z zagranicy do podjęcia refleksji nad szerokim i aktualnym tematem: Drogi i rozdroża kultury chrześcijańskiej Europy. W trzydniowych obradach wzięło udział 62 naukowców z Polski, Rosji, Białorusi, Litwy, a także z Niemiec i Włoch, wśród których znaleźli się historycy, teologowie, antropologowie kultury, filozofowie i filolodzy.
Obrady plenarne poprzedziła Msza św. celebrowana w kościele seminaryjnym przez abp. dr. Stanisława Nowaka, metropolitę częstochowskiego, który inaugurując obrady przypomniał o wpływie Ewangelii na kulturę. W auli Wyższego Seminarium Duchownego, witani przez Organizatorów, kolejno zabierali głos:
- prezydent Częstochowy Tadeusz Wrona, który patronując Konferencji wyraził nadzieję, że stanie się ona stałą częścią Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej "Gaude Mater", odbywającego się w naszym mieście już po raz trzynasty, gdyż atmosfera Festiwalu sprzyja naukowej refleksji nad relacjami człowiek- wiara-kultura;
- rektorzy Uczelni-Organizatorów Konferencji: prof. Tadeusz Panecki (prorektor ds. nauki WSP) i ks. prof. Stanisław Włodarczyk (rektor Instytutu Teologicznego);
- poseł i jednocześnie prezes Fundacji na rzecz Utworzenia Uniwersytetu Częstochowskiego Szymon Giżyński, który docenił to wspólne przedsięwzięcie dwóch Uczelni, stanowiące ważny atut w dyskusjach o integracji środowisk naukowych Częstochowy.
W tematykę obrad wprowadziła uczestników przewodnicząca Komitetu Naukowego - prof. Hanna Kowalska z Uniwersytetu Jagiellońskiego, zapraszając do wykładów poszczególnych prelegentów: o. prof. Bazylego Degórskiego z Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza "Angelicum" w Rzymie, który wygłosił referat pt. Kultura chrześcijańska wyrażona w znakach i symbolach przekazanych przez starochrześcijańskie piśmiennictwo; prof. Janusza Goćkowskiego z Wrocławia - Charakter cywilizacji europejskiej: chrześcijański, łaciński, zachodni?; prof. Marię Pliuchanovą z Perugii - Loreto, Częstochowa i Tichwin - kulty Matki Boskiej łączące Europę na progu Nowych Czasów; i znanego powszechnie reżysera i konferencjonistę Krzysztofa Zanussiego - Konflikt cywilizacji a nasze miejsce w Europie. Po tym wystąpieniu zawiązała się interesująca i twórcza dyskusja na temat obecności chrześcijaństwa w różnych cywilizacjach oraz istoty i sensu dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego.
Program Konferencji podzielony został na 10 sekcji tematycznych, przewidzianych na trzydniowe obrady. Prezentowane tematy przypomniały o konieczności patrzenia na historię Europy - jak to powiedział Ojciec Święty Jan Paweł II w 1997 r. w Gnieźnie - jak "na wielką rzekę, do której wpadają rozliczne dopływy i strumienie, a różnorodność tworzących ją tradycji i kultur jest jej wielkim bogactwem". Kultura każdej społeczności to ludzie, którzy ją tworzą i w niej uczestniczą. Miarą kultury jest więc wielkość człowieka, jego potencjał intelektualny i moralny, a kształt kultury, jej forma i treść są konsekwencją odpowiedzi na pytanie o problem człowieka. W odpowiedzi na to pytanie wyraża się najgłębszy sens Europy jako wspólnoty kulturowej zakorzenionej w chrześcijańskich wartoś-ciach. Trzeba więc te wartości pielęgnować i troszczyć się, by były powszechnie dostępne.