KS. JACEK MOLKA: - Wydaje się, że w obecnych czasach dążenie do jedności straciło swój pierwotny rozmach?

KS. JAROSŁAW GRABOWSKI: - Co jakiś czas słyszymy opinię, że dążenie do jedności, zwłaszcza na Zachodzie, straciło swój pierwotny rozmach. Różne wyobrażenia o jedności chrześcijan, kontrowersje w kwestiach etycznych, silny rozwój ruchów zielonoświątkowych, które zachowują często rezerwę wobec dążeń ekumenicznych (pod względem liczebnym są już drugą po Kościele katolickim wspólnotą chrześcijańską na świecie), lewicująco-sekciarskie grupy kościelnych ekstremistów, które domagają się reform w Kościele za cenę prawdy, aktualne spory w kwestiach społecznych i politycznych, które przenikają do ekumenizmu, zderzenie chrześcijaństwa z ateistycznym i laickim światopoglądem, te i inne wyzwania nie mogą osłabić naszego wysiłku na drodze do jedności Kościoła, gdyż ruch ekumeniczny jest dziełem Ducha Świętego, jest drogą, od której nie ma odwrotu. Na tej drodze, pomimo wymienionych trudności, mają miejsce liczne i ważne wydarzenia dla rozwoju ekumenizmu, zarówno w wymiarze powszechnym, jak i lokalnym.

- Jakie były najważniejsze wydarzenia ekumeniczne w roku 2011 na świecie?

- W styczniu 2011 r. prezesem Papieskiej Akademii Nauk został protestant - prof. Werner Arber, ewangelik reformowany, pochodzący ze Szwajcarii mikrobiolog i genetyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1978 r.
15 stycznia 2011 r. został erygowany Ordynariat Personalny Matki Bożej z Walsingham dla byłych członków Kościoła Anglii i Kościoła Walii, którzy w drodze konwersji przeszli do Kościoła katolickiego, zachowując jednocześnie swoje tradycje liturgiczne, duchowe i duszpasterskie. W tym samym dniu w katedrze westminsterskiej w Londynie święcenia kapłańskie przyjęło trzech byłych biskupów anglikańskich, którzy są pierwszymi kapłanami Ordynariatu.
Natomiast 23 września 2011 r. Benedykt XVI, podczas swojej pielgrzymki do Niemiec, brał udział w nabożeństwie ekumenicznym w byłym klasztorze augustiańskim w Erfurcie, gdzie w latach 1505-1511 przebywał Marcin Luter.
27 października obchodzono zaś 25. rocznicę Światowego Dnia Modlitw o Pokój, która odbyła się w Asyżu z inicjatywy Jana Pawła II w 1986 r. Na zaproszenie Benedykta XVI do Asyżu - światowej stolicy ekumenizmu, pokoju i pojednania przybyli przedstawiciele różnych religii i wyznań chrześcijańskich. Obecni byli m.in.: patriarcha Konstantynopola - Bartłomiej I, prymas Wspólnoty Anglikańskiej - abp Canterbury Rowan Williams, sekretarz generalny Światowej Rady Kościołów - pastor Olav Fykse Tveit. Dzień Refleksji, Dialogu i Modlitwy o pokój i sprawiedliwość społeczną na świecie stał się po raz kolejny dowodem na to, że duch Asyżu jest wciąż żywy i przemawia.

- A jeśli chodzi o Polskę, to co należy odnotować, jeśli chodzi o wydarzenia ekumeniczne?

- Coraz wyraźniej dostrzegane są u nas ekumeniczne akcje charytatywne: „Jałmużna wielkopostna” i „Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom” organizowane od lat przez katolicką Caritas Polska, Diakonię Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i Ewangelicko-Reformowanego oraz prawosławny Eleos.
Na przełomie maja i czerwca 2011 r. z wizytą w Warszawie gościł metropolita wołokołamski Hilarion, przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Głównym celem spotkania były rozmowy z Kościołem Rzymskokatolickim na temat dokumentu dotyczącego pojednania polsko-rosyjskiego.
Prawosławny zaś arcybiskup wrocławsko-szczeciński Jeremiasz po raz trzeci został wybrany na Prezesa Polskiej Rady Ekumenicznej.
Konferencja Episkopatu Polski przyjęła też projekt deklaracji Kościołów w sprawie małżeństw o różnej przynależności wyznaniowej.

- Co Ksiądz może powiedzieć o dokumencie nt. małżeństw mieszanych?

- 14 października 2011 r. podczas sesji plenarnej KEP w Przemyślu biskupi zaaprobowali projekt deklaracji Kościołów w sprawie małżeństw o różnej przynależności wyznaniowej. Prace nad wspólnym dokumentem trwają już od 12 lat. Projekt deklaracji został poddany konsultacjom w siedmiu Kościołach zrzeszonych w PRE (Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Polskokatolicki, Kościół Starokatolicki Mariawitów i Kościół Chrześcijan Baptystów) oraz w Kościele katolickim. Dokument ma charakter duszpastersko-prawny. Jest on wzorowany na podobnej deklaracji włoskiej, zatwierdzonej przez Stolicę Apostolską.
Dokument pozwoli rozwiązać bardzo praktyczne sprawy dotyczące sposobu zawierania małżeństw i wychowywania dzieci w wierze, w sytuacji kiedy każdy z małżonków należy do innego Kościoła chrześcijańskiego. Porusza on m.in. sporną dotąd kwestię wychowania dzieci w wierze. Deklaracja stwierdza, że małżonkowie pozostają członkami własnych Kościołów, ale muszą wspólnie zdecydować, w której tradycji kościelnej wychowają dzieci.
Ponieważ Kościół katolicki wymaga od swoich członków oświadczenia, że wytrwają w swojej wierze oraz przyrzeczenia, że strona katolicka uczyni, co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w wierze katolickiej, w dokumencie zawarto propozycję treści takiego przyrzeczenia. Zawiera ono jednak uwagę, że druga strona może mieć taki sam obowiązek w swoim Kościele, dlatego małżonkowie będą poszukiwać zgody w tej sprawie dla dobra wspólnoty małżeńskiej i życia duchowego dzieci. Taka forma przyrzeczeń może być zastosowana przez wszystkie Kościoły. Oznacza to, że w praktyce ostateczna decyzja, co do tradycji kościelnej, w jakiej zostaną wychowane dzieci, należy do małżonków.
Deklaracja mówi też szerzej o rozumieniu małżeństwa w tradycji różnych Kościołów. Przypomina to, co jest wspólne w nauczaniu o małżeństwie ze strony Kościoła katolickiego jak i Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej oraz mówi o rozbieżnościach w nauczaniu, w kwestii m.in. sakramentalności małżeństwa, ważności i godziwości zawierania go, nierozerwalności i przekazywania życia.
Dokument przypomina, że Kościoły reformacyjne - inaczej niż Kościół katolicki czy prawosławny - nie uważają małżeństwa za sakrament. Również w kwestii nierozerwalności nie są tak kategoryczne jak katolicy. Opowiadają się za nierozerwalnością, lecz w sytuacji nieodwracalnego rozpadu małżeństwa dopuszczają trwałe rozstanie i nawet, pod pewnymi warunkami, zawarcie ponownego kościelnego związku z inną osobą. Niewątpliwie deklaracja ta przyczyni się do jeszcze większego zbliżenia i wzajemnego zrozumienia chrześcijan w Polsce oraz będzie okazją, by powrócić do refleksji nad własną tożsamością. Jest to pozytywne, gdyż, aby iść ku jedności, trzeba mieć jasną świadomość własnej tożsamości.

* * *

Ks. dr. Jarosław Grabowski
Ruch ekumeniczny jest dziełem Ducha Świętego, jest drogą, od której nie ma odwrotu