Wzór, ojciec, przewodnik

Z całego bogactwa elokwentnych wypowiedzi i tekstów ks. Arcybiskupa utkwił mi w pamięci tytuł podrozdziału z jego książki „Trzy kultury. Nauki przyrodnicze, humanistyka i myśl chrześcijańska” (Poznań 1990, s. 73). Tytuł ten brzmi bardzo znacząco: „I ty możesz zostać Łysenką”. Abstrahując od konkretnych, naukowych treści książki i tak zatytułowanej jej części, to krótkie stwierdzenie oddaje jego ludzką osobowość. Człowiek śledzący zaangażowania ks. Arcybiskupa może je trafnie odczytać jako humorystyczny przerywnik wprowadzający w różne poszukiwania i wypowiedzi. Z niezwykłą finezją potrafił Arcybiskup skwitować wprawiający w zakłopotanie zbieg zdarzeń, może i przejaw głupoty, kiedy paraliżujący finał sprawy wisiał w powietrzu. Mógł też doświadczyć znacznego zakłopotania ten, kto w porę się nie zorientował, czy w wypowiadanych przez ks. Arcybiskupa sentencjach jest zawarte jego faktyczne przekonanie, czy też przysłonięty jakby welonem stosunek do idei, z którymi się nie zgadzał, a przez delikatność i elegancję nie chciał tego wprost okazać. (…)
Ks. Arcybiskup ewidentnie uważał, że do trafnej konkluzji i prawdziwej syntezy nie można dojść na skróty. Nie jest możliwa uproszczona i szybka odpowiedź na trudne pytania. Ona zakłada długie, wieloaspektowe studia, poszukiwania, szeroki dialog wolny od uprzedzeń i wykluczeń. Za to łysenkizm to postawa, w której człowiek nie jest zatroskany o poznanie prawdy afirmującej godność człowieka, ale tworzy korzystną dla siebie prawdę przy pomocy pragmatycznej reguły: co mi się w tym momencie bardziej opłaca.
Przestrogę przed łysenkizmem ks. Arcybiskup odnosił też i do Kościoła. Chociaż w przypływach emocji dawały znać o sobie znane wielu jego predylekcje, to było też widać jego zatroskanie o to, by Kościół nie jawił się jako jedna z wielu ideologicznych propozycji dla współczesnego człowieka, próbująca dać mu zredukowaną odpowiedź na jego pytania i bolączki. Kościół dla ks. Arcybiskupa to wspólnota gromadzona przez Jezusa Chrystusa; Tego, który nie tylko przemawiał do Apostołów, uczniów, sympatyków, do przychodzącego nocą Nikodema, do czerpiących z Jego obecności korzyści, ale także do Judasza, któremu dał szansę. Kościół dla niego to także Jezus Chrystus pouczający św. Piotra Apostoła: „Schowaj miecz swój do pochwy, bo wszyscy, którzy za miecz chwytają, od miecza giną” (por. Mt 26, 52), i modlący się do Ojca Niebieskiego: „Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią” (Łk 23, 34).
Kościół, o jakim ks. Arcybiskup myślał, to ten, jakiego obraz rysuje św. Paweł w Drugim Liście do Tymoteusza: „Głoś naukę, nastawaj w porę i nie w porę, w razie potrzeby wykaż błąd, poucz, podnieś na duchu z całą cierpliwością, ilekroć nauczasz” (por. 2Tm 4, 2). W szczególnych sytuacjach starał się kierować zasadą cierpliwości nakreśloną przez św. Pawła: „A ja nie mogłem, bracia, przemawiać do was jako do ludzi duchowych, lecz jako do cielesnych, jak do niemowląt w Chrystusie. Mleko wam dawałem, a nie pokarm stały, bo byliście niemocni; zresztą i nadal nie jesteście mocni. Ciągle przecież jeszcze jesteście cieleśni” (1 Kor 3, 1-2). Mając na uwadze uniwersalny charakter misji, którą Kościół ma do spełnienia, brał wzór z spotkania modlitewnego Jana Pawła II w Asyżu i zabiegał o zawiązywanie braterskich więzi przez wszystkich ludzi (bez względu na rasę, wyznanie, religię), o budowanie wspólnej Europy i wolnego od podziałów i wojen świata. Korzystając z osobistych darów, możliwości i koneksji, starał się zjednoczyć wszystkich we wspólnej trosce o pomnażanie dobra, piękna, przyjaźni i solidarności, uznając za swój testament pragnienie św. Pawła: „Tak więc nie zależąc od nikogo, stałem się niewolnikiem wszystkich, aby tym liczniejsi byli ci, których pozyskam. Dla Żydów stałem się jak Żyd, aby pozyskać Żydów. (…) Dla słabych stałem się jak słaby, by pozyskać słabych. Stałem się wszystkim dla wszystkich, żeby uratować choć niektórych” (1 Kor 9, 19. 22).
Te dwie ostatnie inspiracje nie znajdowały akceptacji wśród wszystkich. Niekiedy stawały się źródłem niepokojów o wyrazistość świadectwa wiary i jednoznaczność pasterskiej postawy. Odpowiedź na pytanie o zasadność tych niepokojów poznamy w przyszłości, w spojrzeniach z perspektywy czasu i owoców, a może dopiero przy końcowym podsumowaniu ludzkiej historii. On sam byłby wdzięczny - i to można chyba uznać za jego niepisany testament - za wszelkie świadectwa dobra tych wszystkich, którym zaufał, dla których się trudził, których publicznie bronił, dla których znosił upokorzenia, dla tych, którzy w nim dopatrywali się swojego ojca duchownego i przewodnika, dla których był wzorem wolnego od małostkowości człowieka. To my sami w jakości naszej codzienności dajemy przed Bogiem świadectwo, że jego trud nie był zbędny. Czym kto większe w tych dniach wypowiada on nim słowa, winien czuć się zobowiązany do tym większego świadectwa, że został obdarowany przez niego Bogiem, miłością i bezwzględną prawdą o nieredukowalnej godności każdego bez wyjątku człowieka.
W jego osobie ceniłem kulturę osobistą, elegancję, taktowność, a także kompetencje w przedmiocie nauki, którą się parał. Wielkiego pasterskiego wysiłku, jaki podjął dla dobra lubelskiego Kościoła, nie da się zakwestionować. Niech za jego dobre dzieła Bóg obdarzy go swoim domem, a za niedostatki przyjmie nasze modlitwy. Niech odpoczywa w pokoju wiecznym.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

W tak zwanej „starej liturgii”, przed Soborem Watykańskim II, kapłan sprawujący Eucharystię wraz z wiernymi, po zakończeniu celebracji odmawiał modlitwę do Matki Bożej i św. Michała Archanioła. Słowa tej ostatniej ułożył papież Leon XIII, a wiązało się to z pewną niezwykłą wizją, w której sam uczestniczył. Opisana ona została w krótkich słowach przez przegląd Ephemerides Liturgicae z 1955 r. (str. 58-59). O. Domenico Pechenino pisze: „Pewnego poranka (13 października 1884 r.) wielki papież Leon XIII zakończył Mszę św. i uczestniczył w innej, odprawiając dziękczynienie, jak to zawsze miał zwyczaj czynić. W pewnej chwili zauważono, że energicznie podniósł głowę, a następnie utkwił swój wzrok w czymś, co się unosiło nad głową kapłana odprawiającego Mszę św. Wpatrywał się niewzruszenie, bez mrugnięcia okiem, ale z uczuciem przerażenia i zdziwienia, mieniąc się na twarzy. Coś dziwnego, coś nadzwyczajnego działo się z nim. Wreszcie, jakby przychodząc do siebie, dał lekkim, ale energicznym uderzeniem dłoni znak, wstał i udał się do swego prywatnego gabinetu. Na pytanie zadane przyciszonym głosem: «Czy Ojciec święty nie czuje się dobrze? Może czegoś potrzebuje?» - odpowiedział: «Nic, nic». Po upływie pół godziny kazał przywołać Sekretarza Kongregacji Rytów, dał zapisany arkusz papieru, polecił wydrukować go i rozesłać do wszystkich w świecie biskupów, ordynariuszy diecezji”. (Cytat za Amorth G. Wyznania egzorcysty, Częstochowa 1997, s. 36). Tekst zawierał modlitwę do św. Michała Archanioła, która brzmi: „Święty Michale Archaniele, wspomagaj nas w walce, a przeciw niegodziwościom Złego Ducha bądź naszą obroną. Oby go Bóg pogromić raczył, pokornie o to prosimy. A Ty, wodzu niebieskich zastępów, Szatana i inne duchy złe, które na zgubę dusz ludzkich po tym świecie krążą, mocą Bożą strąć do piekła. Amen”. Gdy go zapytano, co się zdarzyło w czasie dziękczynienia po Mszy św., Papież odrzekł, że w chwili, gdy zamierzał zakończyć modlitwę, usłyszał dwa głosy: jeden łagodny, drugi szorstki i twardy. I usłyszał taką oto rozmowę: Szorstki głos Szatana: „Mogę zniszczyć Twój Kościół!” Łagodny głos: „Możesz? Uczyń więc to”. Szatan: „Do tego potrzeba mi więcej czasu i władzy”. Pan: „Ile czasu? Ile władzy?” Szatan: „Od 75 do 100 lat i większą władzę nad tymi, którzy mi służą”. Pan: „Masz czas, będziesz miał władzę. Rób z tym, co zechcesz”. (Cytat za Szatan w życiu Ojca Pio, Tarsicio z Cevinara, Łódź 2003, s. 8). Kościół jest świadomy, że walka duchowa dobra ze złem toczy się nieprzerwanie od chwili upadku pierwszego człowieka, choć przybiera różne formy na przestrzeni wieków. Dziś także chrześcijanin nie jest wolny od ataków Złego, który chce go oderwać od Chrystusa i zwieść ku potępieniu. Święty Ignacy z Loyoli wyróżnia dwa obozy: jeden „Pod sztandarami Chrystusa”, drugi „Pod sztandarami Szatana”. Każdy człowiek, musi opowiedzieć się po którejś ze stron. Wielu jednak poddając się wpływom agnostycyzmu czy obojętności religijnej, odsuwa od siebie ową decyzję, sądząc, że w życiu i po śmierci „jakoś to będzie”. Ewangelia nie dopuszcza postawy „rozdwojonego serca”. Można służyć albo Bogu albo Szatanowi. Czy jednak ludzie uznają fakt istnienia osobowego zła - Szatana? Kongregacja Nauki i Wiary wydała dokument opublikowany w L’Osservatore Romano (26 czerwca1975 r.) - Wiara chrześcijańska i demonologia, w którym min. stwierdza, że określenia „Szatana i Diabła” nie są „tylko personifikacjami mitycznymi i funkcyjnymi, których znaczenie ograniczałoby się jedynie do podkreślenia w dramatyczny sposób wpływu zła i grzechu na ludzkość. (…)”. Tego rodzaju poglądy, rozpowszechniane przez niektóre czasopisma i inne ośrodki propagandy mającej na celu kreowanie stylu życia tak, jakby Boga nie było i Szatan nic nie mógł zmącić i zniszczyć, muszą wywoływać zamęt w sercach i umysłach ludzkich. Jezus mówił o istnieniu upadłego anioła, nazywanego przeciwnikiem ludzi (por. 1P 5, 8), zabójcą od początku (por. Ap 12, 9. 17). Jest kłamcą i ojcem kłamstwa (por. J 8, 44); przybiera postać anioła światłości (por. 2 Kor 11, 14). Jest także nazywany „władcą tego świata”, który pozostaje we władaniu Złego (por. 1 J 5, 19). Nienawidzi on światła Prawdy Ewangelii, Chrystusowego Kościoła, wierzących, zdążających ku świętości i wszystkiego, co wiąże się z Chrystusem i Jego Kościołem. Jego działanie jest podstępne i zakryte. Metody, jakimi się posługuje, to: kłamstwo, manipulacje, pokusy do grzechu, nieposłuszeństwo nauczaniu Chrystusowego Kościoła w sprawach wiary i moralności; różnego rodzaju zniewolenia przez nałogi, złe przywiązania i grzeszne nawyki. Działa także przez uprawianie i korzystanie z okultyzmu, wróżbiarstwa, magii. Najbardziej zaś spektakularną formą jego wpływu na człowieka jest opętanie (zupełne bądź częściowe), które paraliżuje wolę człowieka, mąci umysł i sumienie, i wydaje człowieka na łup najniższych skłonności deprawujących osobę ludzką. Jak walczyć z Szatanem? Jezus spotykał na swej drodze Szatana i inne jego złe duchy; rozgramiał je, gdyż był od nich potężniejszy. On Złemu nakazywał: „Iść precz”. Należy więc przylgnąć do Chrystusa całym sobą. Nie tylko przez racjonalne uznanie Jego istnienia i Bożej mocy, ale przez życie płynące z wiary, przez „chodzenie z Chrystusem” każdego dnia. Konieczne jest więc wzywanie Jezusa w chwilach dręczących pokus do złego. Znak krzyża i modlitwa przywołują moc Bożą w sytuacji, gdy człowiek jest w potrzebie czy trudnościach. Inne środki w duchowej walce ze złem, można sklasyfikować jako praktykę aktywnego życia chrześcijańskiego. Są nimi: Eucharystia i sakramenty, codzienna modlitwa oraz medytacyjne obcowanie ze Słowem Bożym, pogłębianie swojej wiary tak, aby była rozumiana, a także poznawanie prawd chrześcijańskich. Nie można pominąć służby bliźniemu - słowem, czynem i modlitwą. Skoro w Kościele idziemy ku zbawieniu, konieczne jest także uczestnictwo we wspólnocie chrześcijańskiej, gdyż - jak przypomina nam Jezus - gdzie dwaj albo trzej zebrani są w Imię Jego, tam On jest między nimi. W obliczu współczesnych zagrożeń dla wiary, moralności i duchowości chrześcijanina, gdy neguje się głos Kościoła w tych kwestiach, gdy ludzkość przygląda się rosnącej fali przemocy, terroryzmu, niesprawiedliwości społecznej, czyż chrześcijanie nie powinni na nowo z wiarą sięgnąć do „duchowego skarbca” Kościoła i mocą Chrystusa poskramiać wysiłki Złego? Szatan nadal walczy z Chrystusowym Kościołem. W tej walce potrzeba nam Chrystusowej mocy. Ona do nas przychodzi, wystarczy otworzyć się na nią w wierze.