Król cichy i pokorny

Listopadowa zaduma nad życiem i śmiercią, światem doczesnym i wiecznością, zachęca do stawiania ważnych pytań dotyczących naszego życia ziemskiego i wieczności. Liturgia Słowa Bożego niedzieli i uroczystości listopadowych mówi o śmierci, zmartwychwstaniu, Sądzie Ostatecznym, królestwie niebieskim i o życiowej drodze ludzi, by w końcu postawić nam przed oczy postać Chrystusa Króla, który przyszedł na ziemię w postaci Dziecięcia, dał się ukrzyżować z miłości do nas i pragnie ciągle przychodzić w Eucharystii, by w nas i przez nas budować w świecie swoje królestwo. Listopadowa zaduma nad przemijaniem i przyszłością prowadzi w końcu do pełnego nadziei i radości wołania adwentowego: „Przyjdź, Panie Jezu!”. O, jaka mądrość zawarta jest w liturgii Kościoła! Słowo Boże każe nam konfrontować ciągle na nowo naszą wiarę z codziennością; stawia pytania o jakość tej wiary, o sposób spojrzenia na świat i wartości, którymi powinniśmy się kierować. W tym świetle jawią się pytania: „Kto tak naprawdę rządzi tym światem?”, „Czy Chrystus jest dla współczesnych naszych braci i sióstr żyjących nad Wisłą naprawdę Królem?”, „Czy pragniemy Jego królowania?”…
Chrystusowe królowanie jest pełne miłości i pokory. On szanuje wolność człowieka, ale pragnie też naszego zbawienia, więc cierpliwie puka do drzwi serc ludzkich. Wielu tego pukania nie chce usłyszeć. Pozostają głusi na Jego wołania i prośby. Chrystus działa dzisiaj w Kościele i przez Kościół. Wielu naszych rodaków należąc oficjalnie do Kościoła gardzi tym Kościołem, odrzuca Kościół z jego nauczaniem, stawiając się w swojej pysze ponad Kościołem. Politycy uważający się za wielkich chcą odebrać Kościołowi prawo do nauczania, do nazywania złem tego, co w świetle naszej wiary złem jest.
Prymas Wyszyński będąc w więzieniu i bolejąc nad tym, jak ówcześni wielcy tego świata chcieli zniszczyć Kościół, a przynajmniej podporządkować go sobie i uniemożliwić głoszenie Bożej prawdy, napisał słowa pełne nadziei w zwycięstwo Chrystusa i Jego Kościoła, przedstawiając alegoryczną opowieść o wronie i jodle: „Siadła wrona na czole wyniosłej jodły. Spojrzała władczo wokół i wydała okrzyk zwycięstwa. Tej wrzaskliwej zjawie wydaje się prawdziwie, że jodła zawdzięcza jej wszystko: swój byt, wysmukłą piękność, trwałą zieleń, siłę w walce z wichrami. Godny podziwu jest ten tupet wrony. Wielka dobrodziejka stojącej cicho jodły. A jodła ani drgnie; zda się nie dostrzegać wrony; pogrążona w zadumie, wyciąga gałązki ramion swoich ku niebu. (…) Nic nie zmąci jej myśli, jej powagi, spokoju. (…) Nie czujesz się pewna i dlatego krzykiem nadrabiasz brak męstwa. To ja wyrosłam z ziemi i trwam korzeniami w jej sercu. A ty, wędrowna chmuro, co rzucasz cień smutku na złociste me czoło, jesteś igraszką wichrów. Trzeba cię spokojnie wycierpieć. Wykraczesz swoją nudną, bezduszną, jakże ubogą pieśń - i odpłyniesz. (…) Był las, nie było was - i nie będzie was, będzie las”. (Stefan Kardynał Wyszyński, „Zapiski więzienne”, Warszawa 2006, s. 67.) Rządy ludzkie są przemijające, a prawdziwa mądrość powinna prowadzić do poszanowania tego, co Boże.
Chrystus Król stoi pokornie i puka… Czy wielcy tego świata nie zapragną jednak zatrzasnąć przed Nim „drzwi systemów politycznych i gospodarczych”? Czy nie przekonają społeczeństwa do tego, że można zbudować lepszy, nowoczesny i szczęśliwy świat bez Chrystusa? Jeśli tak się stanie, to biada tym społeczeństwom, systemom politycznym i gospodarczym; biada tym narodom… Wieża Babel, o której pisze Pismo Święte też wyglądała początkowo imponująco, tak iż budujący uwierzyli, że może ona sięgnąć nieba i człowiek będzie równy Bogu; będzie dyktował Mu prawa i warunki współistnienia. Pycha i władza często czynią człowieka ślepym, a z Biblii wiemy, jak ta historia się zakończyła… Choć wydaje się, że Chrystus milczy i śpi, jak wówczas w łodzi z Apostołami, podczas burzy szalejącej na Jeziorze Galilejskim, to pamiętajmy, że On jest królem, i jak mówi liturgia Wielkiej Soboty „On jest początkiem i końcem, do Niego należy czas i wieczność, Jemu należy się chwała panowanie przez wszystkie wieki wieków”.
Nie lękajmy się przy tym, że Chrystus i Kościół jest słaby. Chrystus jest mocny! On zwyciężył na krzyżu szatana i jego panowanie w świecie, a przez swoje zmartwychwstanie pokazał, że jest Panem (gr. Kyrios). Jedno Jego słowo wystarczyło, aby burza na jeziorze umilkła. Kto opowie się po Jego stronie, ten nie przegra, choćby tak na zewnątrz wyglądało i choćby musiał przejść do Jego królestwa drogą męczeństwa, jak bł. ks. Jerzy Popiełuszko. Słabość Kościoła jest więc pozorna. On jest mocny o tyle, o ile jego członkowie przyjmują tę moc Chrystusa Zmartwychwstałego i pragną żyć z Nim w jedności. Kościół jest Chrystusowy i „bramy piekielne go nie przemogą”. To prawda, że to zwycięstwo przyjdzie jednak drogą paschalną: do Wielkanocy droga wiedzie przez Wielki Piątek. W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy: „Królestwo wypełni się więc nie przez historyczny triumf Kościoła zgodnie ze stopniowym rozwojem, lecz przez zwycięstwo Boga nad końcowym rozpętaniem się zła, które sprawi, że z nieba zstąpi Jego Oblubienica. Triumf Boga nad buntem zła przyjmie formę Sądu Ostatecznego po ostatnim wstrząsie kosmicznym tego świata, który przemija”. (KKK nr 677). Nie chciejmy więc Kościoła triumfującego za cenę kompromisu ze złem i za cenę zdrady Chrystusa. Można zaryzykować nawet stwierdzenie, że sprzeciw ze strony możnych tego świata wobec Kościoła i jego nauki jest sprawdzianem i dowodem jego wierności Chrystusowi, który też został odrzucony. Triumf Kościoła zostanie dany z góry po wcześniejszym jego prześladowaniu i poniżeniu. Prawdziwe zwycięstwo Kościoła, w tym każdego z nas, zależy więc jedynie od wierności Chrystusowi, choćby ta wierność miała wiele kosztować. Uczyńmy więc naszą modlitwą słowa: „Jezu cichy i serca pokornego, uczyń serca nasze według Serca Twego!”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.