Ostatnio na rynku wydawniczym ukazała się bardzo cenna i interesująca publikacja ks. prof. Michała Mariana Grzybowskiego i Krystyny Kaliszewskiej Diecezja Płocka na łamach „Przeglądu Katolickiego” 1863-1914.
Opracowanie jest owocem żmudnej kwerendy źródłowej. Autorzy, stosując metodę analizy i krytyki źródeł, musieli dokonać tytanicznego wysiłku i przejrzeć 2700 numerów tygodnika, tj. ok. 45 tys. stron tekstu ułożonego w dwóch kolumnach.
Książka liczy 173 strony i dzieli się na 5 rozdziałów. W pierwszym znajdujemy materiał źródłowy dotyczący skomplikowanej sytuacji Kościoła katolickiego w diecezji płockiej i na ziemiach Królestwa Polskiego. W rozdziale drugim przedstawiono obraz diecezji płockiej na podstawie analizy treści pierwszych 52 numerów „Przeglądu Katolickiego”. Poruszono tu m.in. takie zagadnienia, jak: katalog biskupów i duchowieństwa diecezji płockiej, poziom intelektualny płockiego duchowieństwa oraz dzieje świątyń parafialnych. W następnym rozdziale Autorzy ukazują moralno-obyczajowy obraz diecezjan przedstawiony na łamach „Przeglądu Katolickiego” w latach 1863-1914. Mowa jest tu m.in. o przyczynach pogarszania się kondycji moralnej diecezjan w okresie niewoli narodowej. W ostatnim rozdziale została omówiona praca duszpasterska płockiego duchowieństwa, formy i środki doskonalenia tej pracy oraz aspekt pastoralny publikacji religijnych.
W dziale „dodatek” znalazły się teksty źródłowe, tj. listy pasterskie, wybrane odezwy i kazania biskupów płockich z lat 1863--1914. Książka zawiera także bibliografię i indeks nazwisk i miejscowości.
Publikacja nie tylko ubogaca historiografię diecezji płockiej, ale przede wszystkim ukazuje, jak cennym źródłem do dziejów nowożytnych jednej z najstarszych diecezji w Polsce może być czasopiśmiennictwo. Dla historyków prasa często stanowi cenne źródło uzupełniające, tak jest i w tym przypadku.
Trzeba mieć również nadzieję, że sięgną po niniejszą publikację wszyscy podejmujący badania nad dziejami nowożytnymi diecezji płockiej.