Reklama

Ludzie Żagania

Przybliżyć wszechświat

Na miasta można spoglądać z różnych stron. Może przemówić do nas jego historia, można się wsłuchać w opowieść zabytków, można też podziwiać przyrodę, której żywe pomniki na równi cenne są z tymi murowanymi. Ale można też znaleźć żywe miasto, żywe, bo wypełnione ludźmi, którzy na trwałe zapisali się w jego ulicach, domach, skwerach, placach. Twarze ludzi są twarzami miasta, ich wnętrza, jego wnętrzami. Gdy myślę o Żaganiu, mam przed oczyma dwie postacie, które, choć żyły w różnym czasie, na równi otworzyły przede mną miasto, które w ostatnich latach życia stało się ich domem. Jan Kepler był ubogim naukowcem, Dorota Talleyrand-Perigord - księżną żagańską, jednak obydwoje sprawiają, że patrzę na Żagań inaczej, patrzę ich oczyma.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jan Kepler

Reklama

Johannes Keppler - w źródłach historycznych spotyka się te dwa zapisy jego imienia i nazwiska - jest dziś uważany za jednego z największych niemieckich astronomów, fizyków, matematyków… Jednak w czasie, w którym żył (1571-1630), choć sława jego sięgała daleko i bywał gościem na dworze Habsburgów, a nawet piastował funkcję nadwornego matematyka, astrologa i astronoma cesarza Rudolfa II, to bardziej ceniono kalendarze i horoskopy astrologiczne niż jego naukowe badania i odkrycia. W Żaganiu najbardziej był znany z tego, że przepowiedział zaćmienie Słońca, które miało nastąpić 10 czerwca 1630 r. Kepler podał dokładne momenty zaćmienia dla Wiednia, Linzu i… Żagania. „Zaćmienie, zgodnie z przewidywaniami Keplera, stało się dla tych, co je obserwowali, bardzo spektakularne. W Żaganiu było obserwowane jako zaćmienie całkowite. Jego maksymalna faza nastąpiła około godziny 19.40. Słońce w tym dniu w Żaganiu zaszło dopiero o godzinie 21.11, zatem w chwili zaćmienia było ono jeszcze dość wysoko nad horyzontem. Dokładne przewidzenie momentu zaćmienia przysporzyło astronomowi popularności wśród ludzi nie tylko związanych z nauką” - piszą Stanisław Wrona i Janusz Gila w książce O Janie Keplerze, wielkim astronomie, który dwa lata życia spędził w Żaganiu. Będąc w Żaganiu, równie często co pod nogi czy przed siebie, spoglądam zatem w niebo. Tam, ponad dachami domów, swój wzrok kierował Kepler. Robił to często, być może nawet nader często. Gwiazdy go fascynowały, pociągały, urzekały nie tylko swym pięknem i tajemniczością, ale przede wszystkim tym, że można je było opisać i choć po części zrozumieć. Można przypuszczać, że Kepler dużo lepiej „dogadywał się” z nimi niż z ludźmi, na usługach których pracował. To trudności finansowe i niemożność zapewnienia rodzinie odpowiedniego życia sprawiły, że 25 lipca 1628 r. Jan Kepler przybył do stolicy księstwa żagańskiego i osiedlił się w niej wraz z rodziną.

Gwiazdy i życie

Reklama

Dziś o Prawach Keplera (I Orbita każdej planety jest elipsą ze Słońcem w jednym z ognisk; II Promień wodzący planety zakreśla równe pola w różnych odstępach czasu), budowie lunety, Tablicach Rudolfińskich (tablice planetarne) uczą się jedynie studenci astronomii i pamiętają je co ambitniejsi uczniowie z lekcji fizyki i astronomii. A ja, siedząc na żagańskim rynku, tęskno wpatruję się w niebo, szukając tam prawdy o życiu i śmierci człowieka. Szukam jej, bo wydaje się, że Kepler znalazł ją właśnie tam. Zmarł w wielu 59 lat w drodze do Ratyzbony, gdzie na zjeździe elektorów chciał domagać się wypłaty należnej mu pensji. Zmarł na zapalenie płuc 15 listopada 1630 r. Nie wiemy dokładnie, gdzie spoczywa jeden z największych astronomów i myślicieli świata, jego grób się nie zachował. Wiemy jednak, że Kepler miał przy sobie kartkę z poleceniem, aby umieszczono na jego grobie następujący łaciński tekst: Mensus eram coelos, nunc terrae menor umbras. Mens coelestis erat, corporis umbra zacet: „Mierzyłem światłość nieba, teraz mierzę cień Ziemi. Niebiański rodzaj mojego ducha - cień mojego ciała, który tutaj leży”. Znaleziono przy nim w trokach 57 egzemplarzy jego Efemeryd na rok 1631, 16 egzemplarzy Tabulae Rudolphinae oraz... 7 fenigów gotówki.
Nie wiadomo dokładnie, gdzie mieszkał Kepler w Żaganiu. Prawdopodobnie jego dom znajdował się na miejscu obecnego parkingu przy restauracji „Piastowska”. Wystarczający na potrzeby jego niewielkiej rodziny, choć nieopływający w zbytki. Do swojej dyspozycji miał Kepler wieżę mieszczącą się przy Bramie Szpitalnej (na obserwatorium astronomiczne) oraz prasę drukarską. Gdyby nie ciągłe trudności finansowe, które odrywały Keplera od badań naukowych, nie byłoby podróży do Ratyzbony i być może odkryte zostałyby jeszcze niejedne prawa rządzące kosmosem. Być może... Stało się inaczej. Już po śmierci Keplera ukazała się jego książka o astronomii księżycowej. Jako że propagowała ona kopernikańską wizję świata (wówczas mało popularną), Kepler zastosował w niej pewien formalny trik, przenosząc wszystkie swoje koncepcje w świat snu. Sen uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł Keplera, a wydrukowany został w 1634 r. w Żaganiu.
O Keplerze i jego żagańskim życiu można pisać wiele, ale dla dopełnienia wizji Żagania trzeba jeszcze zrobić trochę miejsca dla Księżny Dino.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Dorota Talleyrand

nazywana po wszechnie Księżną Dino tak pisała o Żaganiu: „Kocham Żagań, pomimo wszystkich niedomagań, na które nie chcę być ślepa, kosztował mnie dużo wysiłków i ofiar, żeby nie mieć nagrody z jego widoku. Poza tym wyświadczyłam mu niejedną dobroć, ożywiłam okolicę, dałam mu życie i ruch”. Świat Keplera był wertykalny, świat Doroty Talleyrand - horyzontalny. Kepler uczy mnie patrzyć w niebo, Dorota na ludzi i świat wokół.
Ojciec Doroty - Piotr Biron stał się właścicielem lenna żagańskiego za milion talarów 30 kwietnia 1786 r. Dorota na swoje w nim włodarzenie musiała czekać do 1843 r., kiedy to Konstantyn, syn jej starszej siostry, zrezygnował na jej korzyść z prawa do lenna żagańskiego. Wiosną 1846 r. 53-letnia Dorota zamieszkała na stałe w Żaganiu.
Dorota Talleyrand urodziła się w Berlinie, gdzie spędziła dzieciństwo, po zamążpójściu zamieszkała w Paryżu, często bywała w Londynie i Wiedniu. „Wiodła życie sławne, opromienione romantycznymi przygodami, burzliwe i dostatnie, a przecież w gruncie rzeczy nieudane i nieszczęśliwe. Matka uczyła jej życia jako gry i zabawy” - pisze Jan Piotr Majchrzak w monografii … więcej niż życie. Dorota Talleyrand-Perigord i jej czasy. Po śmierci męża - Edmunda Talleyranda Dorota przyjechała do Zatonia koło Zielonej Góry. Był rok 1840. Już wtedy trwała wojna prawna o spadek po siostrze Wilhelminie między Dorotą a jej siostrzeńcem o lenno żagańskie.

Muzyk i literat

Dorota stała się ożywczym duchem Żagania. Wykorzystując swoje liczne znajomości i obycie w świecie nauki i kultury, zapraszała do siebie muzyków, malarzy, pisarzy. W swoim pamiętnikach z pobytu w Weimarze pisze: „Rozmawiałam z Lisztem dość długo o jego planach artystycznych, o moich zamierzeniach ożywienia życia duchowego w Żaganiu. Zaprosiłam go do siebie. Liszt zapewnił, że jeszcze w tym roku odwiedzi mnie w Żaganiu”.
Okazało się to jednak niemożliwe, Franciszek Liszt przybył do Żagania dwa lata później - w sierpniu 1853 r. Uświetnił wówczas koncertem w pałacu sześćdziesiąte urodziny księżnej. Cztery lat później przybył ponownie jako gość na uroczystości weselne wnuczki księżnej Doroty - markizy Marii Doroty Castellane z księciem Antonim Radziwiłłem. Na organach kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny zagrał Veni creator spiritus.
Dzięki Dorocie do Żagania zawitał także Honoriusz de Balzac. Dwutygodniowy pobyt w gościnie u księżny żagańskiej w październiku 1947 r. był dla Balzaka jedynie postojem w drodze na Ukrainę, do ukochanej, którą poznał dzięki listownej korespondencji. Przyjechał pociągiem do Jankowy Żagańskiej, skąd zarządca dóbr księżnej Doroty zawiózł go - jak pisze Majchrzak - „eleganckim kabrioletem” do Żagania. Nie byłoby Balzaka w Żaganiu, gdyby nie jego wielka miłość - Ewelina Hańska, do której jechał. „Znajomość Balzaka z Eweliną Hańską rozpoczęła się w sposób niezwykły - pisze Majchrzak. - Na początku 1832 r. Balzac, w owym czasie znany już pisarz, otrzymał z dalekiej Ukrainy list od nieznanej czytelniczki podpisany: »Cudzoziemka«. Tak rozpoczęła się korespondencja, z której narodziła się sympatia, wreszcie miłość, zakończona małżeństwem, zawartym 14 marca 1850 r. w Berdyczowie”. Balzac przyjechał do Żagania chory. Księżna zabrała więc go do swojej posiadłości w Zatoniu, gdzie namawiała go, by pozostał dłużej i zregenerował siły. Miłość jednak wiodła Balzaka przed siebie. A ci, którzy doświadczyli jej uroku, wiedzą, że jest to siła, o którą logika i rozsądek nieraz się rozbijają.
Czy w kościele Mariackim w Żaganiu usłyszymy jeszcze nuty Veni creator...? Czy w zamkowych komnatach spotkamy pogrążonych w dyskusji Dorotę i Balzaka? Czy dojrzymy w wieży Bramy Szpitalnej keplerowską lunetę? Jeżeli to nam się uda, to ożyje w nas nie tylko historia, ożyje w nas miasto, które stanie się nam bliższe, droższe i… niezapomniane. Stanie się czymś o wiele więcej niż tylko punktem turystycznej trasy. Stanie się częścią naszego życia.

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

W imię władzy – jak brudna kampania miała zatrzymać Karola Nawrockiego

2025-07-08 20:47

[ TEMATY ]

felieton

Samuel Pereira

Materiały własne autora

Samuel Pereira

Samuel Pereira

W polskiej polityce widzieliśmy już wiele. Emocje, ostre starcia, manipulacje, a nawet oszczerstwa – to wszystko zdarzało się wcześniej. Ale kampania prezydencka 2025 roku wyznaczyła nowe „standardy”. Bo to już nie była walka na wizje, idee czy nawet programy. To była walka o wszystko – o domknięcie systemu, o bezkarność, o podporządkowanie ostatnich niezależnych instytucji. I dlatego też atak na Karola Nawrockiego przybrał kształt nie tylko brutalny, ale wręcz obrzydliwy.

Z dzisiejszej perspektywy, po ogłoszeniu przez Sąd Najwyższy ważności wyborów, a tuż przed zaprzysiężeniem nowego prezydenta, wychodzą na jaw kulisy kampanii, które powinny zmrozić krew w żyłach każdego, komu zależy na demokracji – niezależnie od sympatii politycznych.
CZYTAJ DALEJ

Straż pożarna: 2200 interwencji w związku z burzami

2025-07-08 07:30

[ TEMATY ]

burze

PAP/Darek Delmanowicz

W związku z przechodzącym przez Polskę frontem atmosferycznym PSP odnotowała 2200 interwencji związanych głównie z usuwaniem skutków intensywnych opadów, lokalnych podtopień i silnego wiatru - poinformował rzecznik prasowy komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej st. bryg. Karol Kierzkowski.

Kierzkowski przekazał, że strażacy prowadzili działania w całym kraju, koncentrując się na usuwaniu podtopień ulic, piwnic oraz budynków mieszkalnych, usuwaniu przewróconych drzew z jezdni, budynków i pojazdów, a także zabezpieczaniu miejsc zdarzeń oraz zagrożonych obiektów.
CZYTAJ DALEJ

Rozpoczął się Festiwal Życia w Kokotku. Z Archidiecezji Wrocławskiej jest ok. 150 młodych

2025-07-08 22:37

mat. prasowy

W Kokotku rozpoczął się Festiwal Życia. Współorganizatorem wydarzenia jest także Archidiecezja Wrocławska oraz ks. Piotr Rozpędowski, diecezjalny duszpasterz młodzieży. Bierze w niej udział kilkaset młodych ludzi z całej Polski, w tym około 150 osób z Archidiecezji Wrocławskiej. 

- Są dwie duże grupy z naszej archidiecezji. Jedna 65-osobowa z Diecezjalnego Duszpasterstwa Młodzieży i druga około 50-osobowa z ks. Tomaszem Zalwowskim z parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Siechnicach. Dodatkowo są osoby, które przyjechały indywidualnie - podkreśla ks. Piotr Rozpędowski, zaznaczając, że Festiwal cieszy się z roku na rok coraz większym zainteresowaniem, a wszystkich uczestników wydarzenia jest o 300 więcej niż rok temu. Tegorocznym bohaterem wydarzenia jest Mojżesz, jako człowiek nadziei. - Jego osoba komponuje się świetnie z Rokiem Jubileuszowym. On pełen nadziei wędrował przez 40 lat przez pustynię. Okazuje się, że dla wielu młodych jest to postać nieznana, pomimo tego, że to jest tak bardzo ważna postać biblijna. Widać, że są bardzo zaciekawieni jego osobą i z zainteresowaniem słuchają przygotowanych konferencji - mówił ks. Rozpędowski, dodając: - Do wyboru jest kilkadziesiąt warsztatów, które mają pomóc młodym rozwinąć swoje talenty. A zajęcia są różne, od szycia przez paintball, tematy związane z Biblią, czy szkoła modlitwy.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję