Odbudować SKOK-i

„Musimy odbudować pozycję SKOK-ów w Polsce. Będzie to możliwe dzięki naprawie przepisów prawa” - zapowiedział Prezes Krajowej Kasy SKOK Rafał Matusiak podczas XXIV Krajowej Konferencji Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych, która odbywa się w Warszawie.

Tłumaczył, że SKOK-i są znakomitym narzędziem do walki z wykluczeniem finansowym i lichwą. „Oferujemy usługi na godziwych zasadach, również tym niezamożnym osobom” - mówił Rafał Matusiak. Wyjaśniał, że działalność Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych obejmuje zakres działań, których nie podejmują banki komercyjne.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Prezes Krajowej Kasy SKOK podkreślił, że realizowanie misji przez Kasy jest utrudnione z powodu obecnie obowiązujących zapisów prawnych.

Odniósł się także do medialnych i politycznych ataków na SKOK-i, które miały miejsce w ciągu ostatnich trzech lat. „Udało się nam je przetrwać, ponieważ cieszymy się ogromnym zaufaniem naszych członków. Osoby, które powierzają swoje oszczędności SKOK-om są nie tylko odbiorcami naszych usług, ale również współwłaścicielami instytucji finansowych, z których korzystają” - tłumaczył prezes Matusiak.

Przypomniał, że Kasa Krajowa SKOK skierowała petycję do Parlamentu Europejskiego w sprawie zaprzestania przez polskie władze praktyk naruszających reguły uczciwej konkurencji, w tym w szczególności niepodjęcia żadnych działań w celu powstrzymania wykorzystywania mediów i instytucji publicznych do podważania zaufania do Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych. „Wymogi, którym poddano w Polsce SKOK-i były znacznie surowsze niż te, którym poddano banki” - potwierdził Michael S. Edwards, wiceprezydent Światowej Rady Unii Kredytowej (WOCCU).

Jak mówił Rafał Matusiak, wszelkie ataki pod adresem Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych SKOK odbywały się przy biernej postawie Komisji Nadzoru Finansowego. „Nieodpowiedzialne wypowiedzi polityków w najbardziej czarnym scenariuszu mogły doprowadzić do wycofania wszystkich oszczędności z kas. Na szczęście, tak się nie stało” - mówił. Efekt? „Z mapy Polski zniknęło sześć kas, w stosunku do których ogłoszono upadłość, pięć kas zostało przyłączonych do banków komercyjnych, aktywa kas uległy zmniejszeniu” - wyliczał Wiktor Kamiński, zastępca dyrektora generalnego Kasy Krajowej SKOK. „Na szczęście następuje stabilizacja, aktywa zostają odbudowywane” - zapewnił.

Reklama

Z kolei Rafał Matusiak poinformował, że kilka dni temu Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego zleciła Komisji Europejskiej przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, dlaczego poprzedni polski rząd unikał podjęcia jakichkolwiek działań zapobiegającym wspomnianym wydarzeniom.

„Nie zabiegamy o szczególne przywileje, ale o doprowadzenie regulacji prawnych do stanu normalności. Chcemy, aby przepisy prawne, w oparciu których funkcjonujemy, były dostosowane do naszej specyfiki” - dodał. Jak mówił, „nie może być tak, aby kasa, która ma kilkanaście milionów aktywów, miała takie same obowiązki jak komercyjny bank, obracający milionami złotych”.

Natomiast zastępca dyrektora generalnego Kasy Krajowej SKOK, że od obecnej władzy kasy oczekują zrównania w prawach i obowiązkach z innymi uczestnikami rynku finansowego.

Wiktor Kamiński w rozmowie z „Niedzielą” zapowiedział, że w przyszłym roku XXV Krajowa Konferencja Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych odbędzie się na Jasnej Górze. „Będzie to dobra okazja, aby ponownie zawierzyć Matce Bożej działalność naszych Kas - mówi i dodaje, że pracownicy SKOK-ów odczuwają opiekę Królowej Polski. Jednocześnie dziękuje ojcom paulinom za możliwość przyjęcia w jasnogórskie mury wszystkich osób związanych ze SKOK-ami.

Przypomina, że misją Kas jest pomoc wszystkim osobom. „W odróżnieniu do banków komercyjnych, są organizacją ludzi, a nie kapitału. W swojej działalności odnoszą się do Katolickiej Nauki Społecznej” - mówi Wiktor Kamiński.

Pierwszy akt zawierzenia SKOK-ów na Jasnej Górze odbył się podczas X-lecia Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych.

Czy pamięta Pan ile razy był w Polsce?

Wielokrotnie, trudno policzyć. Po raz pierwszy w roku 1994.

Co wywołało na Panu największe wrażenie? Może coś trafiło na stałe do pamięci lub serca?

Nasi polscy koledzy mają znakomitą znajomość historii Polski i świadomość miejsca swojego kraju na świecie. Nauczyłem się od nich bardzo wiele, bo oni tą wiedzą lubią się dzielić. W Polsce najbardziej uderza mnie umiłowanie wolności. Głęboko zapadło mi w serce to, że kiedy Polska walczyła o polityczną niezależność i osiągnęła ją, wybrała system unii kredytowych jako jeden ze środków zapewnienia sobie – obok wolności politycznej – także swobody gospodarczej.

Polska zapewne bardzo się zmieniła od Pana pierwszej wizyty. Co Pan spostrzega jako największą, najbardziej korzystną – a może negatywną - zmianę.

Polska wykazuje dzisiaj większą dbałość o dobrobyt swoich obywateli, niż wtedy gdy odwiedzałem ją po raz pierwszy. Gospodarka Polski tętni życiem. Tym, co uderzyło mnie nieprzyjemnie, było obserwowanie skutków działalności poprzedniego rządu, wrogiego wobec SKOK-ów. Jest to lekcja dla nas wszystkich. Kiedy tracimy wsparcie ze strony rządu, albo kiedy stajemy się przedmiotem ataków z jego strony, uderza to nie tylko w unie kredytowe. W rezultacie bowiem wielu Polaków zostało wydanych na pastwę lichwiarzy i utraciło posiadane środki.

Czy jest coś co zmianie nie uległo? Coś dobrego? Coś złego?

Tym, co się nie zmieniło, jest przywiązanie polskich SKOK-ów do idei służenia zwykłemu człowiekowi i oferowania mu usług na godziwych warunkach. Oznacza to stawianie dobra członka Kasy na pierwszym miejscu, przed korzyściami dla instytucji. Tym, co się zmienić musi, jest dostosowanie się polskich SKOK-ów do konieczności świadczenia usług drogą elektroniczną. Klienci oczekują dziś wygody – i to wygody zapewnianej natychmiast. Najszybciej rozwijają się te unie kredytowe, które są w stanie świadczyć członkom swoje główne usługi online i z wykorzystaniem kanałów mobilnych (telefonii komórkowej). Takie właśnie wyzwanie staje przed światowym ruchem unii kredytowych na rok 2020: digitalizacja globalnego systemu tych unii.

Szefuje pan ogromnej organizacji, która obejmuje swoim zasięgiem ponad sto państw. Czuje pan na co dzień ciężar związanej z tym odpowiedzialności?

Tak. Zrzeszamy ponad 80 tysięcy unii kredytowych, służących 260 milionom członków w 115 krajach. Kluczowe wyzwania, przed którymi stają dziś unie kredytowe, są wszędzie takie same. Są nimi obowiązki nakładane przez instytucje regulacyjne, problemy technologiczne i wzrost liczby członków. Unie kredytowe pragną wiedzieć, jakie strategie i rozwiązania owych wspólnych problemów znajdują koledzy z innych krajów. Oto dlaczego tak ważne dla nas, jako Światowej Rady, są partnerskie porozumienia zawierane z polską centralą SKOK-ów, Kasą Krajową. KSKOK ma za sobą doświadczenie przywództwa i rozwiązania, które służą jako wzór dla innych.

W Polsce niewiele o WOCCU wiadomo. Czym są w istocie unie kredytowe działające wśród ludzi tak różnych kultur, w państwach o tak różnych systemach politycznych i społecznych, znajdujących się na różnym poziomie rozwoju gospodarczego? Przede wszystkim spółdzielniami? Instytucjami finansowymi działającymi na innych zasadach niż banki? Co je od nich odróżnia?

Unie kredytowe są pośrednikami finansowymi, należącymi do swoich członków i pozostającymi pod ich kontrolą. Pośredniczą między tymi co chcą pożyczać a tymi, którzy chcą oszczędzać, lokować. Jako spółdzielnie stawiają sobie za cel służenie własnym członkom, ich równe traktowanie i stosowanie wobec nich godziwych stawek za usługi. Osiąganie korzyści nie jest pierwszoplanowym celem. Unie, w Polsce SKOK-i, nie mają prywatnych kapitałodawców, którym musiałyby wypłacać zysk z kapitału. To, co zarabiają na swojej działalności, przeznaczane jest na potrzeby zapewniania lepszych usług . Jak każda instytucja finansowa podlegają normom ostrożnościowym, dotyczącym właściwego zarządzania finansami, obowiązkowi tworzenia rezerw kapitałowych w celu ochrony oszczędności członkowskich, dyscyplinie związanej z zarządzaniem ryzykiem. Tym, co wyróżnia unie kredytowe jest fakt, iż stanowią one własność swoich członków, a jako twory spółdzielcze stawiają wzmacnianie finansowe swoich członków wyżej od korzyści, jakie może osiągać instytucja.

Czy unie kredytowe na całym świecie działają tak samo? Co je łączy – czy jest to jakaś idea? Jakiś wspólny fundament etyczny zgodny z jakimś zespołem wartości? Jak można go najkrócej określić?

Niezależnie od kultury, religii, historii, tradycji, kwestii narodowych, tym co łączy unie kredytowe są idee i wartości samopomocowe: dążenie do ekonomicznego wzmacniania własnych członków drogą zapewniania im równego dostępu do usług, opartego na możliwościach oszczędzania i regulowania zobowiązań.

W Polsce łączy się idee budujące tożsamość SKOK-ów ze społeczną nauką Kościoła katolickiego, z zasadami wynikającymi wprost z Ewangelii: nakazu miłości bliźniego, ulżenia bliźnim w dźwiganiu brzemion. Stąd biorą się między innymi przychylne spółdzielczości wypowiedzi ostatnich papieży: Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Poświęcone temu były też encykliki papieskie i to daleko wcześniej. Dochodzi jeszcze tradycja podobnych działań, zgodnych z nauczaniem chrześcijańskim, na przestrzeni kilkuset lat. W XIX i XX wieku, kiedy Polski nie było na mapach Europy, dla Kas Stefczyka takie działania miały dodatkowe, patriotyczne znaczenie. Co pan sądzi na ten temat?

Kościół katolicki był jednym z pionierów ruchu unii kredytowych w skali całego świata. Unie kredytowe, zakładane przez ludzi kierujących się nauką Kościoła, znajdujemy w Azji, Afryce, Ameryce Łacińskiej, Ameryce Północnej i na Karaibach. Kościół zawsze wstawiał się za „szarym człowiekiem” wspólnotami, lokalnymi społecznościami i pomagał w inicjatywach wspierających pomoc wzajemną i działania na rzecz dobra wspólnego. W Polsce osobą, która zapoczątkowała to, co nazywa się dziś „integracją finansową”, był Franciszek Stefczyk. Twierdził on, że unie kredytowe są w stanie odpowiedzieć na potrzeby biednej ludności wiejskiej „nie drogą filantropii” ani nie poprzez „uzależnienie od państwa”, ale „pozwalając ubogim rolnikom pomagać sobie nawzajem”. Pracował on nad tym, by edukować ich w kwestiach umiejętnego zarządzania pieniędzmi, wyzwalać ich z pęt lichwy, wspierać więzi w obrębie społeczności i propagować różne, korzystne aspekty samopomocy. Przywództwo Stefczyka i działalność Kościoła katolickiego doprowadziły do tego, że w roku 1939 na terytorium Polski działało 3.500 Kas, służących 1,5 mln Polaków. Siła, płynąca z historii, jest tym, co legło u podstaw dzisiejszego ruchu SKOK w Polsce i stanowi przykład dla innych krajów w Europie.

W związku z tym chcę zapytać o modlitwę świętego Franciszka, którą rozpoczynają się w Polsce doroczne obrady kolejnych Konferencji spółdzielczych kas. Czy to powszechny zwyczaj?

Tak, to zwyczaj powszechny. Tą modlitwą otwieramy doroczne zgromadzenie Rady Światowej. Przykładowo, unie kredytowe na Karaibach nadal rozpoczynają posiedzenia swoich organów od odmówienia tej modlitwy.

Spotyka się pan w różnych krajach z ludźmi, którzy sprawują rządy, pełnią odpowiedzialne funkcje w nadzorze finansowym, odpowiadają za bezpieczeństwo rynku finansowego, są odpowiedzialni za regulacje prawne odnoszące się bezpośrednio do unii, które w tych państwach działają. Czy jest coś, co może im pan wszystkim powiedzieć, niezależnie od tego gdzie działają. Przed czymś przestrzec? Coś polecić?

Unie kredytowe muszą rozmawiać z ciałami ustawodawczymi i regulatorami w swoich krajach z pozycji tego, kto rozporządza siłą. Muszą one mieć mocną pozycję kapitałową, rezerwy, rachunek zysków i strat oraz bilans świadczący o ich dobrej sytuacji - tak by cieszyły się zaufaniem i szacunkiem ze strony regulatorów. Muszą także dysponować masami członkowskimi i doświadczeniem rozwoju, tak by stała za nimi, gotowa je wspierać, rzesza wyborców. Inaczej mogą być zmuszone stwierdzić, że zmniejsza się ich zdolność służenia członkom. Tym, czym unie kredytowe muszą strzec się przed nadmiernymi obciążeniami, jakie często próbuje narzucać im władza regulacyjna, jest ich zdolność zapewniania integracji finansowej. Służy temu: komplet usług świadczonych po uczciwych cenach osobom o ograniczonych środkach, rachunki pozwalające gromadzić drobne oszczędności, odstępowanie od zasady żądania tradycyjnych zabezpieczeń i udzielanie niewielkich pożyczek.