Dlaczego modlitwa powinna być regularna?

Modlitwa, by użyć śmiałego wyrażenia, jest rozmową z samym Bogiem. Choćbyśmy przemawiali nawet szeptem lub samym milczeniem, nie otwierając ust, w głębi duszy krzyczymy. Przecież Bóg słyszy bez żadnej przeszkody wewnętrzny głos naszego serca”. Tak zdefiniował modlitwę jeden z Ojców Kościoła – Klemens Aleksandryjski (zm. ok. 215 r.). I uściślił: „Modlić się można na różne sposoby: ustnie, wykorzystując dar mowy otrzymany od Boga, ale też w milczeniu. Rodzajem modlitwy jest również wiara, poznanie Boga, czynienie dobra albo też samo «odtrącenie zła»”.

Modlitwa to nie technika koncentrowania się na Bogu

Modlitwa jest dla nas czymś naturalnym jak umiejętność chodzenia, ale i tak trzeba się tej sztuki nauczyć. Stąd jak niegdyś potrzebowaliśmy rodziców, którzy trzymali nas za rękę i zachęcali do stawiania pierwszych kroków, tak potrzebujemy przewodników, którzy będą w nas udoskonalać naturalną umiejętność spotkania z Bogiem.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Modlimy się nie tylko wtedy, gdy klęczymy. Święty Paweł Apostoł radzi nam, byśmy modlili się nieustannie (por. 1 Tes 5, 17), co może stanowić zachętę do przeżywania naszej codzienności w bliskości Boga i czynieniu wszystkiego z Nim i dla Niego. W tym rozumieniu modlitwę możemy porównać do małżeństwa. Mąż jest mężem żony zarówno wtedy, gdy jest z nią w domu, jak i wtedy, kiedy przebywa w pracy. Żona jest jego żoną nie tylko wtedy, gdy spędzają czas razem, ale i wtedy, kiedy np. prowadzi zajęcia szkoleniowe w firmie. Są ze sobą i są dla siebie stale, chociaż w danej chwili znajdują się w różnych miejscach. Ich styl bycia, decyzje, rozmowy zawsze są nacechowane tym, że są małżeństwem. Gdyby było inaczej, mogłoby to oznaczać, że coś złego zaczyna się dziać w ich miłości. Żeby być dla siebie, potrzebują być ze sobą. Potrzebują wyłączności w ich relacji. I to nie przypadkowej, okazyjnej, ale regularnej. Jedną z jej form stanowi rozmowa, w której jest miejsce na omówienie bieżących tematów, pogadanie o ważnych i błahych sprawach, pochwalenie, wyżalenie się i wyznanie: „kocham cię”.

Podobnie jest z modlitwą. Będąc w domu, trudząc się w pracy, spędzając czas na treningu lub u przyjaciół – wszędzie jesteśmy ludźmi wiary. Nasz styl bycia i codziennego funkcjonowania jest nacechowany tym, że jesteśmy chrześcijanami, czyli ludźmi Chrystusa. Gdy jest inaczej, może to oznaczać, że coś złego się dzieje w naszym przeżywaniu wiary. Potrzebujemy jednak czasu wyłącznie dedykowanego Bogu. Bliskiego, osobistego spotkania z Nim na modlitwie. Jakość małżeństwa w dużej mierze jest zależna od tego, jak małżonkowie ze sobą rozmawiają. Podobnie i jakość wiary jest zależna od tego, jak rozmawiamy z Bogiem. I jak kryzysy małżeńskie często mają swój początek w braku czasu dla siebie, tak zmarnowanie daru wiary i odejścia od Boga mają swój początek w zaniedbaniu codziennej modlitwy.

Modlitwa nie musi być barwna, ważne, żeby była regularna

To jedna z kluczowych zasad głębokiego życia duchowego. Podobnie jak małżonkowie nie muszą za każdym razem kierować do siebie uroczystych i podniosłych słów, tak też nie musimy codziennie oczekiwać od siebie nadzwyczajnych słów modlitwy, będących owocem doświadczenia mistycznego.

Reklama

Częściej nie będziemy odczuwać potrzeby modlitwy, gdy jesteśmy zmęczeni, rozdrażnieni albo doświadczamy stanu strapienia duchowego. Ale brak pragnienia modlitwy nie musi oznaczać braku modlitwy. Założenie: „modlę się tylko wtedy, kiedy mam taką ochotę lub takie pragnienie”, z czasem okaże się zgubne. Nie zawsze odczuwamy pragnienie jedzenia, bo doskwierają nam np. problemy gastryczne, a jednak gdzieś wewnętrznie wyczuwamy, że powinniśmy coś zjeść, przynajmniej delikatne sucharki, a potem wzmocnić się specjalną dietą. Instynktownie wiemy, że brak potrzeby jedzenia nie może w nas spowodować tego, że nie jemy w ogóle.

Dojrzałość duchowa uwydatnia się m.in. przez to, że człowiek, zmagając się z brakiem potrzeby modlitwy (zarówno tej domowej, jak i wspólnotowej w kościele), jednak dba o modlitwę. Szuka w niej nie pociech, ale spotkania, nie korzyści, ale miłości. Tak jak trudności życia codziennego lepiej znoszą małżonkowie, którzy nauczyli się ze sobą spędzać czas i rozmawiać z sobą i o sobie, tak też zmagania w życiu wiary bezpieczniej przechodzą ci, którzy w Bożej łasce wypracowali w sobie rytm regularnej modlitwy.

Reklama

Jedna z naszych wielkich mistrzyń życia duchowego (ucząca nas „chodzić na nogach modlitwy!”) – św. Teresa od Jezusa (1515-82) podpowiada, byśmy dobrze nauczyli się chodzić drogą niebezpieczną za dnia, bo gdy przyjdzie nam iść nią w ciemnościach, pójdziemy bezpiecznie, gdyż poznaliśmy ją w świetle. Mówiła to w kontekście zmagań i ciemności duchowych oraz trudności w modlitwie. Jeśli nauczymy się regularnie modlić za dnia, czyli wtedy, gdy wszystko jest dobrze, a Bóg ofiaruje nam słodycz swojej bliskości, będziemy pielęgnować modlitwę także w duchowej ciemności, gdy nic nie jest łatwe, a Bóg jakby nas nie słyszał lub nawet jakby nas zostawił. W tym stanie ducha brak jest jakiegokolwiek pociągu do modlitwy. Tymczasem wola zahartowana w stałej modlitwie będzie wówczas jedynym naszym wsparciem, bo ani emocje, ani nasz rozum nie będą naszymi sprzymierzeńcami. Bóg będzie nas wtedy szczególnie strzegł i wsłuchiwał się w każde słowo, także to wykrzyczane milczeniem.

Módl się tyle, ile możesz, a nie tyle, ile byś chciał

Jedną z pokus w życiu duchowym jest ciągłe niezadowolenie z własnej modlitwy. Wmawia się sobie, że wciąż za mało, że w zbyt wielkim rozproszeniu sprawami codzienności lub nie zawsze w postawie klęczącej rozmawiamy z Bogiem. Zamiast cieszyć się spotkaniem, zaczynamy narzekać, że nie byliśmy na nim tacy, jakimi chcielibyśmy być. W ten sposób skupiamy się bardziej na sobie niż na Tym, z którym się spotykamy. Bóg nie wymaga od nas wielu godzin i intensywności modlitwy mnicha czy siostry klauzurowej, jeśli ani mnichem, ani siostrą klauzurową nie jesteśmy. Mamy się modlić tak, jak danego dnia potrafimy, i tyle, ile danego dnia możemy. Ważne, że się modlimy i że nie dajemy Bogu ochłapów czasu. Zdarza się bowiem, że zagoniony człowiek zaczyna szukać, na czym „zaoszczędzić” czas. Zazwyczaj zaczyna od czasu przeznaczonego na sen i odpoczynek, potem skąpi czas na posiłek, okrada czas przeznaczony dla rodziny i w końcu, a może częściej na początku, ścina czas modlitwy. Tymczasem ten, kto prowadzi uporządkowane życie duchowe, jest w stanie uczynić dużo więcej zarówno na płaszczyźnie życia rodzinnego, jak i zawodowego. Modlitwa nie izoluje, ale mobilizuje. Dobre spotkanie z drugim człowiekiem dostarcza nam radości, czasem dodatkowych bodźców i motywacji, a niekiedy pozwala odpocząć od zatroskanych i zagonionych myśli. Spotkanie z Bogiem na dłuższej modlitwie potęguje ten stan. Gdy dbamy o czas dla Boga, On dba o nasz czas i o to, co jest w przestrzeni naszych powinności i zadań.

Obowiązek czy miłość?

Jeśli modlitwa będzie tylko codziennym zadaniem, to z czasem zaczniemy odczuwać jej coraz większy ciężar i równocześnie będziemy coraz mocniej ją banalizować, a w konsekwencji bagatelizować, bo po co kolejny ciężar i obowiązek w życiu. Rzetelnie dbamy o tych, których kochamy, i o to, co ma dla nas wartość (na czym nam zależy). Ostatecznie „Duch przychodzi z pomocą naszej słabości. Gdy bowiem nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, sam Duch przyczynia się za nami w błaganiach, których nie można wyrazić słowami” (Rz 8, 26). W modlitwie nie wszystko zależy od nas, ale od nas zależy, czy jesteśmy ludźmi modlitwy. W jakiejś mierze jesteśmy tacy, jak się modlimy.

Autor jest duszpasterzem i biblistą, redaktorem naukowym Biblii Impulsy.

W październiku częściej niż w innych miesiącach roku rozbrzmiewa na całym świecie modlitwa różańcowa. Częścią składową tej modlitwy wypowiadanej przez niezliczone rzesze wiernych w różnych językach jest „Pozdrowienie Anielskie”. Jest to modlitwa „anielska”, piękna i bardzo ważna, ponieważ pierwsza jej część to słowa pochodzące od samego Boga, a przekazane na ziemię przez Anioła Gabriela zapisane w Ewangelii św. Łukasza. Natomiast druga część „Pozdrowienia” to dwie wstawiennicze prośby Kościoła. „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą” (Łk 1, 28). W naszych codziennych modlitwach posługujemy się tradycyjnym staropolskim tłumaczeniem, dlatego mówimy „Zdrowaś Maryjo”. Jest to pozdrowienie w formie greckiej, oznacza dosłownie „raduj się”. W takiej też formie zostało przetłumaczone na język cerkiewno-słowiański: „Radujsia Błagodatnaja – raduj się Napełniona Łaską”. Słowa te wypowiedział Boski wysłannik Gabriel, nic więc dziwnego, że Maryja w pierwszej chwili zlękła się zobaczywszy Anioła. W dziejach narodu wybranego znane są wypadki, że takie spotkanie znaczyło tyle, co upomnienie, albo też zapowiadało karę Bożą. „Nie bój się...”, to nie kara, lecz słowa uznania, słowa, które spośród wszystkich ludzi na ziemi usłyszała tylko Ona, jedyna kobieta – Maryja. Nigdy ani przedtem, ani potem, nikogo nie pozdrowił w ten sposób Boży Wysłaniec, nigdy i nikogo więcej tak Bóg nie wywyższył. Pan był z Nią, ponieważ zawsze była bez grzechu, i tylko Ona mogła w każdej chwili powiedzieć „Oto ja służebnica Pańska”, bo zawsze służyła Bogu i dobru. „Pełna łaski”, a więc cała święta, wybrana przez Boga, aby być narzędziem w Jego zbawczym planie „...Znalazłaś bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus” (Łk 1, 30-32). W ten sposób wypełnia się obietnica dana ludziom przed wiekami, Maryja wraz ze swym Synem zetrze głowę węża – szatana. Gdy zgodziła się przyjąć Boży plan zbawienia, stała się „Domem Złotym”, „Przybytkiem Ducha Świętego” i „Darochranitielnicą”, co w terminologii Kościołów wschodnich oznacza złoty domek ustawiony na ołtarzu, który ochrania i okrywa Dary – Ciało i Krew Jezusa przeznaczone dla chorych. Ona jest taką Darochranitielnicą wówczas, gdy nosi w sobie Jezusa przed narodzeniem, gdy opiekuje się Nim w Nazarecie, gdy interesuje się Jego nauczaniem i wówczas, kiedy stoi bolesna pod Krzyżem, a także dziś, gdy ochrania Kościół. Głównym celem uwielbienia jest Sam Bóg. Maryja, Aniołowie, Święci i całe stworzenie Jemu cześć oddaje. Trzeba jednak pamiętać, że Bóg stworzył człowieka „na swój obraz” (Rdz 1, 27), a Maryja jest Jego najpiękniejszym dziełem – obrazem. Jeśli sam Bóg tak pięknie Ją pozdrawia, to my Jego dzieci, Jego dzieło trochę mniej udane, powinniśmy czynić podobnie, mając na uwadze to, że w Niej jest Pan, a więc nasze słowa uwielbienia są jednocześnie skierowane do Pana Boga, tylko jeszcze bardziej upiększone i udoskonalone przez Maryję. Henry Bars napisał: „W jednym «Zdrowaś Maryjo» jest więcej światła i chwały niż we wszystkich witrażach katedralnych” (za Ivo Bagarić). „Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi, teraz i w godzinę śmierci naszej. Amen”. To jest druga część „Pozdrowienia”, w której zawarte są prośby całego Kościoła, który jest święty, bo Chrystusowy, ale jednocześnie grzeszny, bo należą do niego także grzesznicy. Nasza modlitwa będzie skuteczna tylko wtedy, gdy uświadomimy sobie i uznamy naszą grzeszność. Pokornie prosimy Maryję o wsparcie teraz, czyli w całym naszym życiu na ziemi, a więc gdy jesteśmy dziećmi, potem kiedy dorośniemy, we wszystkich naszych działaniach i poczynaniach. Nasze prośby są bardzo zróżnicowane, jedne dotyczą spraw bardzo trudnych, bolesnych, czasem z naszego punktu widzenia beznadziejnych. Inne to codzienne jakieś małe sprawy. Takich próśb jest bardzo wiele, wystarczy udać się do jakiegoś sanktuarium, choćby przed obraz płaczącej Matki Bożej z archikatedry lubelskiej, gdzie na klęcznikach znajdziemy tabliczki z napisem: „Tu się modliłem, zostałem wysłuchany”. Bóg troszczy się o każdego człowieka, dlatego pozwala Jej działać, jest przecież „Służebnicą Pańską” dlatego tyle razy przychodzi z Nieba na ziemię, aby przypominać grzesznikom wolę Bożą, aby prosić, napominać a także uzdrawiać. O to „teraz” zapewne często modlimy się, szczególnie, gdy jest nam ciężko, ale ostatnia prośba zawarta w „Zdrowaś Maryjo” dotyczy godziny naszej śmierci. Mówienie dziś o cierpieniu i śmierci jest tematem niechcianym i jakby wstydliwym. Liczy się tylko młodość, uroda, sprawność, pieniądze, konkurencja, jakby nie było dalszego ciągu ludzkiego życia, które zmierza przez cierpienie, starość i choroby do śmierci. Dla człowieka wierzącego śmierć jest przejściem do „Domu Ojca”, ale do tego, tak jak do wszystkich ważnych wydarzeń w życiu trzeba się przygotować. Nawet w chwili śmierci szatan zrobi bardzo wiele, by człowieka oderwać od miłości Bożej. I właśnie wtedy bardzo potrzebna jest nam pomoc. Któż może być bardziej pomocny jeśli nie Matka Boża? „Módl się za nami grzesznymi, teraz i w godzinę śmierci naszej”. Wilhelm Huenermann w życiorysie św. Jana Vianneya pt. „Święty i diabeł” pisze, że pewien oficer francuski wychowany w wierze katolickiej, ale nie praktykujący popełnił samobójstwo skacząc z mostu do rzeki. Jego żona, głęboko wierząca, bardzo rozpaczała sądząc, że jej mąż został potępiony. Przyszła więc do ks. Vianneya i rzuciła się przed nim na kolana. Św. Proboszcz „...popatrzył na nią chwilkę. – Księże proboszczu – wyjąkała. Ks. Vianney pochylił się nad nią i szepnął: – Jest zbawiony. Zmieszana dama podniosła się. – Co ksiądz powiedział? – powiedziałem pani, że jest zbawiony. Pomiędzy barierą mostu a powierzchnią wody miał czas, by wzbudzić akt żalu. Matka Najświętsza wyjednała mu tę łaskę. – Skąd to ksiądz wie? – Wiem moje dziecko, wiem. W maju odmówił z panią jedno Zdrowaś Maryjo przed obrazem Matki Bożej. Przypomina sobie Pani? Z powodu tego jednego Zdrowaś Mario dobra Matka Boża wyjednała mu łaskę pokuty i miłosierdzie Boże. Ale niech się pani za niego modli. Czeka na modlitwy pani w czyśćcu”. Każdy człowiek musi być świadomy tego, że gdzieś i kiedyś zakończy swoje życie. Tylko dla jednych będzie to kompletnym zaskoczeniem, może nawet panicznym strachem, a dla innych momentem nawet bardzo oczekiwanym. Nikt nie zna czasu zejścia z tego świata. „A gdy będziemy schodzić z tego świata, niechaj nas niosących pełne naręcza dobrych uczynków, przedstawi Tobie Najświętsza Dziewica Wniebowzięta, najdoskonalszy owoc ziemi, abyśmy zasłużyli na przyjęcie do wiecznego szczęścia” (Modlitwa na poświęcenie ziół i kwiatów, Agenda Lit.). Słowami „Pozdrowienia Anielskiego” modlą się także nasi bracia z Kościołów wschodnich. Pierwsza część tej modlitwy jest niemal identyczna z wersją zachodnią, natomiast nieco zmieniona jest jej druga część i brzmi ona w wolnym tłumaczeniu tak: „... Błogosławiony owoc żywota Twojego, ponieważ porodziłaś Zbawiciela dusz naszych” (Błagosłowien płod czrewa Twojego, jako Spasa rodiła jesi dusz naszich”).