Mamy październik. W przyrodzie czas bardzo kolorowy od spadających liści, ale chyba też trochę nostalgiczny i smutny, bo będący dowodem na to, że ciepłe lato i okres wypoczynku są już za nami. Ale nie o przyrodzie i wakacjach chcę pisać. Październik to dla wspólnoty Kościoła okres, kiedy codziennie, a przynajmniej częściej, bierzemy do rąk różaniec. Mam nadzieję, że dla zdecydowanej większości naszych czytelników to czas uczestnictwa w codziennych nabożeństwach różańcowych (październikowych). Modlimy się na Różańcu, który św. Jan Paweł II nazwał modlitwą maryjną o chrystologicznym sercu. Przypominam te słowa papieża Polaka, bo często w kontekście nabożeństw październikowych (także majowych) można usłyszeć pytania, które i my dziś postawmy: czy wystawianie Najświętszego Sakramentu podczas nabożeństw maryjnych jest właściwą formą pobożności maryjnej? Dlaczego nie modlić się tylko przed obrazem Matki Bożej? Przyznam, że najlepiej by było, gdyby na to pytanie odpowiedział kompetentny liturgista. Ale i ja spróbuję, ufając, że żadnemu liturgiście się nie narażę i nie nakreślę tu jakichś błędnych wskazań.

Tak jak Maryja

Odwołajmy się najpierw do papieża św. Pawła VI i jego nauczania, a konkretnie do adhortacji apostolskiej Marialis cultus. Czytamy w niej, że roztropne działanie duszpasterskie musi z jednej strony odróżniać i ukazać prawdziwą naturę czynności liturgicznych, z drugiej zaś – musi rozwijać pobożne praktyki, by przystosować je do potrzeby poszczególnych wspólnot liturgicznych i uczynić z nich wartościową pomoc dla świętej liturgii. Opierając się na tym nauczaniu, polscy biskupi już w 1972 r. wyrazili opinię, że nabożeństwa (także te, które mają charakter maryjny) mogą, a nawet powinny być odprawiane przed Najświętszym Sakramentem, zwłaszcza jeśli chodzi o nabożeństwa różańcowe w październiku. Dlaczego? Ponieważ mają one charakter wybitnie chrystologiczny i trynitarny, odnoszą się do tajemnicy Wcielenia i Odkupienia i dotyczą chwały całej Trójcy Świętej. Istotnym ich momentem jest kontemplacja tajemnic życia Chrystusa. Jeżeli tych rozważań dotyczących poszczególnych wydarzeń z życia naszego Odkupiciela brakuje, Różaniec upodabnia się do ciała bez duszy. Właśnie dlatego nabożeństwa różańcowe w październiku zawsze odprawiamy przed wystawionym Najświętszym Sakramentem. Oczywiście, nie każdy Różaniec musi być w taki sposób celebrowany. Z pewnością jednak nie jest czymś niewłaściwym, kiedy rozważamy tajemnice różańcowe, wpatrując się w Chrystusa obecnego w Eucharystii. Nieco inaczej można postąpić, jeśli chodzi o nabożeństwa majowe. Bo jak np. pogodzić wystawienie Najświętszego Sakramentu z czytankami? Najlepiej chyba teksty rozważań przeczytać lub uczynić jakąś refleksję po wstępnej pieśni maryjnej, a potem wystawić Najświętszy Sakrament i odprawić nabożeństwo. Oczywiście, nie będzie niczym złym, kiedy którekolwiek z tych nabożeństw będziemy celebrować przed obrazem Matki Bożej. Warto wtedy ten obraz odpowiednio wystawić i przygotować, chyba że znajduje się w ołtarzu – głównym lub bocznym – przy którym ma miejsce wspólnotowa modlitwa. Niemniej jednak każdy, kto celebruje maryjne nabożeństwo, winien zadbać, by właściwie je ukierunkować, tzn. zatroszczyć się o to, aby modlitwa z Maryją i przy Maryi była zawsze ukierunkowana ku Bogu w Trójcy Świętej Jedynemu. Wszak każda śpiewana czy odmawiana litania do Matki Najświętszej zaczyna się od ukierunkowania trynitarnego i chrystologicznego. Podobnie się też kończy: wezwaniem Baranka Bożego i oracją skierowaną do Ojca przez Syna w Duchu Świętym. Podobnie jest z Różańcem. Serce tej modlitwy jest chrystologiczne. Z Maryją zawsze ku Chrystusowi! Pamiętajmy, że celem zarówno nabożeństw maryjnych, jak i całego kultu maryjnego jest to, by Bóg został uwielbiony i by chrześcijanie na wzór Maryi troszczyli się o życie i postępowanie zgodnie z wolą Bożą. Taki cel nabożeństw podaje Paweł VI we wspomnianej adhortacji Marialis cultus. Taki cel przyświeca też nabożeństwom maryjnym, podczas których jest wystawiony Najświętszy Sakrament. Eucharystia prowadzi bowiem do jedności z Chrystusem i do uwielbienia Ojca w niebie w Duchu Świętym. By jednak Eucharystia wydawała w wierzącym człowieku owoce, trzeba, aby każdy, kto uczestniczy w Bożych tajemnicach, trwał w postawie pochwalnej i dziękczynnej – tak jak Maryja.

W rytmie roku liturgicznego

Wspomnijmy jeszcze, że Dyrektorium o pobożności ludowej przypomina nam, iż wypada zharmonizować treści „miesiąca maryjnego” z treścią okresu roku liturgicznego. Dla przykładu – maj zbiega się z okresem 50 dni Wielkanocy. Nabożeństwa maryjne powinny wówczas podkreślać uczestnictwo Maryi w tajemnicy paschalnej i w wydarzeniu Pięćdziesiątnicy. Ponadto ten okres w Kościele jest czasem sprawowania sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego – i w związku z tym nabożeństwa maryjne powinny uwydatnić rolę, którą Maryja, uwielbiona w niebie, odgrywa na ziemi, „tu i teraz”, w sprawowaniu sakramentu chrztu, bierzmowania i Eucharystii.

Warto więc modlić się z Maryją i przyzywać Jej orędownictwa oraz chcieć upodabniać się do Niej. Maryja jako pierwsza z ludzi poddała się w sposób najpełniejszy, całkowicie i z ufnością woli Bożej. Można zatem śmiało powiedzieć, że nabożeństwo o maryjnym charakterze sprawowane przy wystawionym Najświętszym Sakramencie jest obrazem właśnie takiej drogi. Jest swoistą liturgiczną podpowiedzią naszej drogi wiary, do której jesteśmy zaproszeni. By z Maryją i tak jak Ona rozważać tajemnicę życia Jej Syna, widzieć Jej miejsce w dziele zbawienia, a jednocześnie dostrzec też naszą drogę, którą najlepiej przejdziemy, trzymając się Matki naszego Pana i z Nią uwielbiając – życiem, modlitwą – Ojca i Syna, i Ducha Świętego.