W swoim wykładzie abp Gądecki przybliżył uczestnikom konferencji stanowiska biskupów nt. dostępu do sakramentu pokuty i Komunii dla osób rozwiedzionych. - Jedna część była za utrzymaniem dotychczasowej dyscypliny, inni byli za "nieuogólnianym przyjęciem do Stołu Eucharystycznego w szczególnych sytuacjach i pod ściśle określonymi warunkami, gdy chodzi o tzw. przypadki nieodwracalne i związane z zobowiązaniami moralnymi wobec dzieci z drugiego związku". Wówczas ewentualny dostęp do sakramentów musiałby być poprzedzony procesem pokutnym pod kierunkiem biskupa diecezjalnego - relacjonował.

Abp Gądecki przywołał argument doktrynalny kwestii dopuszczania do Komunii. Małżeństwo jest znakiem wiernego związku Chrystusa z Kościołem - taki jest sens znaku sakramentalnego - mówił, zaznaczając,że osoba rozwiedziona może świadczyć o Chrystusie, świadomie podejmując ofiarę niezwiązania się z nikim w sposób zarezerwowany dla małżonka. - Kiedy ktoś na skutek swoich wyborów wchodzi w sytuację nowego małżeństwa cywilnego, bez względu na motywy, jakie nim kierują zaprzecza obiektywnie znakowi wierności, której Chrystus dochowuje swojemu Kościołowi – stwierdził metropolita poznański.

Abp Gądecki zwrócił uwagę, iż dopuszczenie rozwiedzionych do Eucharystii wprowadzałoby wiernych w błąd lub powodowało zamęt co do nauki Kościoła o nierozerwalności małżeństwa. Przypomniał, że synod potwierdził praktykę niedopuszczania do sakramentów osób rozwiedzionych, które zawarły nowe związki ponieważ swoim stanem i sytuacją życiową obiektywnie zaprzeczają tej jedności miłości między Chrystusem a Kościołem. Podkreślił też, że zadaniem duszpasterzy jest wyjaśnić wiernym sens tej kościelnej normy w taki sposób, aby wierni mogli ją zrozumieć albo przynajmniej respektować.

W jego ocenie, zwolennicy Komunii św. dla rozwiedzionych żyjących w nowych związkach dostrzegają zgrzyt, ale go minimalizują i podkreślają, że „sakramenty pomagają grzesznikom w drodze”.

Rozwiedzeni przynależą do Kościoła, mają możliwość słuchania słowa Bożego, adoracji eucharystycznej, modlitwy, uczestnictwa w życiu wspólnotowym. Mogą rozwijać się, korzystając z tych środków. Nie przestają być chrześcijanami – podkreślił.

Abp Gądecki dostrzega niebezpieczeństwo traktowania sakramentów jako „magicznych znaków przychylności Boga dla człowieka”, w jakimkolwiek nie znajdowałby się on stanie. Komunia dla osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach radykalnie by ten problem pogłębiła - zaznaczył.

Zwrócił też uwagę, że Komunia sakramentalna nie jest nagrodą za dobre zachowanie, które miałoby przykryć obiektywną sprzeczność między nierozerwalnością małżeństwa a przystępowaniem do Komunii osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach. - Brak możliwości przystąpienia do Komunii nie jest wcale znakiem braku miłosierdzia – dodał.

- Często słyszy się też argument, że rozwiedzeni, którzy nie mogą przystępować do Komunii świętej są lepszymi ludźmi niż ci, którzy do Komunii przystępują. Nie neguję, że tak może być w istocie, ale nie jest to żaden argument. Lepszymi od katolików ludźmi bywa też wielu niechrześcijan, ale z tego wcale nie wynika, że gdyby zapragnęli przystąpić do Komunii świętej należałoby im jej udzielić – skonkludował.

Abp Gądecki podkreślił, że duszpasterstwo nie może być sprzeczne z nauczaniem Kościoła. Dodał też, że poszczególne konferencje episkopatów nie są władne, by wprowadzać nową doktrynę. I w tym względzie nawet gdyby większość katolików w jakiejś materii domagała się nowego sformułowania doktryny Kościoła, nie miałoby to głosu decydującego. Kościół w swoim nauczaniu musi kierować się „sensus fidei” (zmysłem wiary), a nie głosem większości.

W tym kontekście, zdaniem przewodniczącego Episkopatu Polski, ankiety zbierane przed synodem wprawdzie przyniosą szersze rozeznanie sytuacji w poszczególnych krajach, ale nie mogą mieć decydującego wpływu na nauczanie Kościoła.

Inną kwestią dyskutowaną wokół synodu była tzw. komunia duchowa. – W tradycji Kościoła dotyczyła ona osób, które żyły w stanie łaski lecz z powodu prześladowań, albo braku kapłanów nie mogły przystępować do Komunii świętej, ponieważ istniała fizyczna niemożliwość. Teraz w przypadku osób rozwiedzionych mówi się o niej jako o serdecznej modlitwie pełnej tęsknoty. Z formalnego punktu widzenia użycie tego określenia w tym kontekście wydaje się niewłaściwe – uważa abp Gądecki. Jego zdaniem, konieczne jest zachęcanie osób, które nie mogą przystępować do Komunii, by rozwijały osobistą relację z Bogiem, choć nie należy tego nazywać komunią duchową.

Trzecią kwestią dyskutowaną na kanwie ubiegłorocznego synodu biskupów wspomnianą przez metropolitę poznańskiego były formy troski duszpasterskiej o osoby o skłonnościach homoseksualnych. Jak zaznaczył abp Gądecki kwestie te nie należą sensu stricte do tematu małżeństwa i rodziny ale obecność katolików o skłonnościach homoseksualnych pobudza Kościół do traktowania ich z szacunkiem, unikania wszelkich oznak dyskryminacji.

W ocenie abp. Gądeckiego, Kościół i tak prowadzi duszpasterstwo tych osób, gdyż ludzie o skłonnościach homoseksualnych przychodzą np. do spowiedzi. Ci którzy chcą, starają się walczyć z tymi skłonnościami, prowadzić życie duchowe itp. - zauważył.

Zdaniem przewodniczącego Episkopatu wprowadzenie duszpasterstwa grup osób homoseksualnych byłoby - jak się wyraził - "pomyleniem", gdyż stwarzałoby bezpośrednią okazję do grzechu. - Duszpasterstwo indywidualne powinno trwać i rozwijać się, natomiast duszpasterstwa grupowego raczej bym nie sugerował. Może przymnożyć więcej trudności niż ich usunąć - mówił.

Abp Gądecki wyraził nadzieję, że modlitwa Kościoła między nadzwyczajnym a tegorocznym, zwyczajnym synodem biskupów nt. małżeństwa i rodziny przyczyni się do głębszej refleksji wokół tej tematyki. – Na pewno przyczyniła się do zainteresowania. Takiego zainteresowania, jak po ubiegłorocznym synodzie, dawno nie obserwowałem – stwierdził.

Zdaniem abp. Gądeckiego, zmian można się ewentualnie spodziewać w kwestii prawa kanonicznego: jak i jak dalece można przyspieszyć proces o uznanie nieważności sakramentu małżeństwa od samego początku. – O tym będziemy też mówić na najbliższym spotkaniu biskupów konferencji Episkopatów Europy Środkowo-Wschodniej w Bratysławie – zapowiedział przewodniczący Episkopatu Polski.

Międzynarodową Konferencję Naukową pt. „Co Bóg złączył... Małżeństwo, rodzina i płciowość w kontekście Synodu Biskupów 2014-2015” zorganizowano na UKSW w Warszawie.