Wydarzenie odbywało się pod honorowym patronatem członków „Rodzinki” – „Środowiska” (1949-1978), grupy duszpasterskiej skupionej wokół „Wujka” – Karola Wojtyły – przyjaciół i wychowanków św. Jana Pawła II: komandora OESSH dr. inż. Stanisława Abrahamowicza, damy OESSH prof. Teresy Maleckiej, damy OESSH prof. Bożeny Turowskiej i komandora OESSH prof. Gabriela Turowskiego. Dla licznie zgromadzonych gości, uczestników, miłośników Ziemi Świętej była to duchowa pielgrzymka z Ojcem Świętym w 100. rocznicę urodzin papieża.

Pielgrzymka do źródeł

Ciekawe i bliżej nieznane fakty związane z pierwszą pielgrzymką biskupa krakowskiego Karola Wojtyły do Ziemi Świętej w dniach 5-15 grudnia 1963 r. w czasie Soboru Watykańskiego II wygłosił Nikodem Gdyk, franciszkanin, wicekomisarz Ziemi Świętej w Polsce i przewodnik pielgrzymek do Ziemi Świętej, członek zakonu bożogrobców. W 2006 r. zaprojektował on mozaikę z wizerunkiem Jana Pawła II jako wotum wdzięczności za pielgrzymkę Ojca Świętego. Znajduje się ona w sanktuarium Prymatu Świętego Piotra nad Jeziorem Galilejskim.

O. Nikodem zaznaczył, że pierwsza pielgrzymka bp. Wojtyły dotychczas nie była przedmiotem żadnych opracowań naukowych, a złożyło się na nią wiele ważnych wydarzeń. Zauważył, że w wielu publikacjach funkcjonują nawet błędne fakty, iż przyszły papież był dwukrotnie w Ziemi Świętej w 1963 i 1964 r. Swoje wystąpienie oparł o źródła archiwalne, wywiady uczestników, niepublikowane szerzej fotografie oraz list Karola Wojtyły do kapłanów, który powstał po pielgrzymce 1963 r.

Inicjatywa pielgrzymki wyszła od samego Pawła VI, który pod koniec drugiej sesji Soboru Watykańskiego II ogłosił, że pragnie udać się do Ziemi Świętej. Było to wydarzenie bez precedensu. Ojciec Święty po raz pierwszy opuścił granice Włoch i udał się samolotem w podróż. Ta wizyta miała ogromne znaczenie religijne, ekumeniczne misyjne i pastoralne – powiedział o. Gdyk. Następnie, z pielgrzymką udali się ojcowie soborowi. Była to pielgrzymka do źródeł – tłumaczył. „Udziału tego nie traktowałem jako osobistej rzeczy czy też prywatnej własności, ale jako łaskę daną mi przez Opatrzność również dla ludu” – napisał biskup krakowski, który bardzo przeżył wizytę w Ziemi Świętej.

Łącznie pielgrzymowało 38 uczestników, w tym 17 biskupów wraz bp. Wojtyłą. Były to czasy komunistyczne i oczywiście, zanim wyruszyli w podróż, musieli pokonać szereg trudności związanych ze zdobyciem paszportów. Owocem pielgrzymki był list do kapłanów napisany przez bp. Wojtyłę i poemat Wędrówka do miejsc świętych. Wtedy również – jak zauważył o. Gdyk – powstawały w zamyśle biskupa Wojtyły – Tajemnice Światła – czwarta część Różańca – modlitwy, którą tak kochał.

Zawsze był poetą

Ziemia Święta była mu bliska na długo przed pierwszą pielgrzymką. Już od czasów młodości nosił w sercu sobie właściwy obraz Ziemi Świętej – przekonywała dr Marta Burghart, zajmująca się rękopiśmienną spuścizną dorobku literackiego Karola Wojtyły, z Komitetu Naukowego Krytycznego Wydania Dzieł Literackich przyszłego papieża i Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie. Dr Marta Burghart poddała analizie literackiej utwór Karola Wojtyły Wędrówka do miejsc świętych, który ukazał się na łamach Znaku. Utwór jest niedatowany, powstał między grudniem 1963 r., a czerwcem 1965 r. Poemat jest zachowany w zasobach Kurii Metropolitarnej w Krakowie w postaci kserokopii rękopisu. Oryginał nie został odnaleziony. – Istnieje analogia zawartych miejsc w liście do kapłanów po pielgrzymce w 1963 r. z tymi, które pojawiają się w poemacie. O ile w liście są to konkretne opisy miejsc świętych, o tyle w poezji pogłębione są przez całą gamę przeżyć, wzruszeń emocji, które płyną z kart poematu – tłumaczyła dr Burghart. To nie jedyny poemat, którego treść nawiązuje do Ziemi Świętej. Innym jest – Matka, poemat, który ukazał się w Tygodniku Powszechnym w 1950 r. pod pseudonimem Andrzej Jawień. Zachował się w formie rękopisu autorskiego. –Twórczość poetycka dla Karola Wojtyły była pewną formą modlitwy i uwielbienia Boga – zauważa Marta Burghart.

Ten wątek duchowego, poetyckiego wędrowania po Ziemi Świętej Karola Wojtyły kontynuował dr Stanisław Dziedzic z Komitetu Naukowego ds. Krytycznego Wydania Dzieł Literackich Karola Wojtyły – Jana Pawła II i Instytutu Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie. Przedmiotem jego analizy był list do kapłanów. Jak podkreślał, Karol Wojtyła był zawsze poetą, a poprzez język metaforyki potrafił przemawiać niezwykłymi treściami.

– List jest utworem synkretycznym. Autorowi zależało na tym, aby pokazać konkretne miejsca z określoną narracją dziennikarską, z drugiej strony – ogromną ilość przeżyć osobistych. Raz po raz pojawią się figury metaforyczne. Jest to zatem również proza poetycka. Wspominał również o dużo wcześniej powstałym poemacie z 1950 r. Pieśń o blasku wody, w którym także pojawia się temat ziemskiej ojczyzny Jezusa.