Pytanie czytelnika:
Mam niewielki domek i działkę, chciałbym je rozdysponować na wypadek mojej śmierci. Czy w tym celu muszę udać się do notariusza?

Odpowiedź eksperta

Testament najprościej to rozporządzenie majątkiem (który posiadamy) na wypadek naszej śmierci. W razie niepozostawienia testamentu w grę wejdzie tzw. dziedziczenie ustawowe, czyli majątek zostanie rozdysponowany pomiędzy krewnych według reguł określonych w kodeksie cywilnym.

Testament może sporządzić tylko jedna osoba – nie można więc spisywać testamentów wspólnych.

Każda pełnoletnia, nieubezwłasnowolniona osoba może samodzielnie napisać testament, co oznacza, że wizyta u notariusza nie jest konieczna. Taki odręczny testament wymaga spełnienia jedynie trzech warunków (art. 949 par. 1 kodeksu cywilnego): musi być napisany w całości ręcznie, podpisany i opatrzony datą.

W testamencie wskazujemy spadkobierców (czyli osoby, które wejdą w nasze prawa i obowiązki), nie musimy wymieniać natomiast wszystkich części składowych naszego majątku (choć, naturalnie, możemy). Ponadto możemy w nim zawrzeć zapis, polecenie wydziedziczenia kogoś określonego oraz powołanie wykonawcy testamentu.

W razie pominięcia w testamencie najbliższej rodziny, która dziedziczyłaby, gdyby testamentu nie było – jej członkom przysługuje zachowek. Jest to jedna druga udziału spadkowego, który należałby się przy dziedziczeniu ustawowym, lub dwie trzecie tegoż udziału, jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy. Pozbawienie w testamencie prawa do zachowku jest właśnie wydziedziczeniem. Aby kogoś wydziedziczyć, trzeba wskazać w testamencie, kogo konkretnie się wydziedzicza i z jakiego powodu.

Obok testamentów szczególnych, które mogą być sporządzane tylko w wyjątkowych okolicznościach (wojskowe, podróżne), wyróżnia się następujące rodzaje testamentów:
– odręczny zwany holograficznym – to ten sporządzany samodzielnie przez spadkodawcę;
– notarialny – sporządzony przez notariusza;
– allograficzny – jeśli spadkodawca w obecności urzędnika i dwóch świadków ustnie oświadcza swoją wolę – wymaga spisania protokołu;
– ustny – w razie obawy rychłej śmierci wygłoszony w obecności trzech świadków.

Fakt, że wiele osób wybiera spośród powyższych formę testamentu notarialnego, podyktowany jest najpewniej mniejszym prawdopodobieństwem, że testament taki będzie nieskuteczny lub nieważny, oraz okolicznością, że informacja o testamencie jest wpisywana do Notarialnego Rejestru Testamentów – co umożliwia sprawdzenie, że w którejś kancelarii notarialnej został sporządzony testament.