Reklama

Niedziela Przemyska

Kresy – Śladami wielkich Polaków

Śladami Henryka Sienkiewicza (2)

Niedziela rzeszowska 32/2019, str. 4-5

[ TEMATY ]

kultura

Mirek i Magda Osip-Pokrywka

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kontynuując kresową podróż śladami Sienkiewiczowskich bohaterów Trylogii, wybierzemy się tym razem na północno-wschodnie rubieże dawnej Rzeczpospolitej, czyli na dzisiejszą Litwę. To tutaj w znacznej mierze rozgrywa się akcja „Potopu”. Henryk Sienkiewicz miał do Litwy szczególny sentyment. Świadczy o tym choćby jego literacki pseudonim – Litwos. Pisarz urodził się w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, ale jego ród wywodził się z litewskich Tatarów. Z Litwy pochodziła rodzina pierwszej żony pisarza Maria Szetkiewiczówna. Wielu historyków literatury uważa, że ojciec tej ostatniej – Kazimierz Szetkiewicz, rubaszny szlachcic gawędziarz, był pierwowzorem Zagłoby.

Sienkiewicz szukał żywych wzorców dla swych literackich bohaterów i umiejscawiał akcję powieści w realnych miejscach. Przed rozpoczęciem pisania „Potopu” któregoś roku przyjechał na całe lato na Litwę do majątku swego przyjaciela Władysława Bystrama herbu Tarnawa. W czasie pobytu podróżował po okolicy i poznawał przedstawicieli miejscowej szlachty. To dzięki temu na strony powieści trafiło wiele miejscowości określanych później jako „Sienkiewiczowska Lauda”. Pałac w Bystrampolu przetrwał i dziś mieści się w nim Centrum Integracji Młodzieżowej. Można tu nawet przenocować (80 euro za dobę) w apartamencie Sienkiewiczowskim.

Znacznie gorzej wyglądają dawne szlacheckie majątki będące miejscami barwnych przygód Kmicica i Oleńki. Dwory te w większości w czasie II wojny światowej splądrowano, a spalone majątki później zmieniono na kołchozy, ich pozostałości w większości są dziś ruiną. Dobrym tego przykładem są Mitruny (niedaleko Bejsagoły), gdzie znajdowało się centrum rozległego klucza Bilewiczów. Dawna posiadłość znajduje się w całkowitej ruinie. W gąszczu zdziczałego parku można jeszcze dostrzec ruiny neogotyckiej budowli sąsiadującej z opuszczonym kołchozem. Tuż za Mitrunami przy drodze do Wodoktów powinien stać dworek w Lubiczu, miejsce, gdzie w strugach deszczu odbył się słynny pojedynek Wołodyjowskiego i Kmicica – jednak tej miejscowości nie ma już nawet na żadnej mapie. Z łatwością natomiast odnajdziemy wioskę Upita (15 km na wschód od Poniewieża). Ta dawna siedziba starostwa grodowego niejednokrotnie pojawia się w powieści. Ma tu choćby miejsce Kmicicowski samosąd na burmistrzu i kilku rajcach – co ostatecznie staje się przyczyną trwającej przez całą powieść osobistej niechęci Oleńki do Kmicica. Na końcu powieści to w kościele w Upicie odczytano list króla Jana Kazimierza, w którym Kmicica oczyszczono z podejrzeń o zdradę i mianowano starostą upickim. Zachowany do dziś kościół św. Karola Boromeusza pochodzi z lat 70. XIX wieku, ale stoi na miejscu poprzedniej świątyni. To tutaj padły słynne słowa przebaczenia: „Jędruś! Ran twoich nie godnam całować!”. Narastającą dramaturgię przygód bohaterów powieści pisanej ku pokrzepieniu serc autor osadza w realiach wojny polsko-szwedzkiej. Z tego powodu nie może w opisach zabraknąć rezydencji magnackich rodu Radziwiłłów – głównych prowodyrów konfliktu. Hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł rezydował w Kiejdanach, a jego kuzyn koniuszy wielki litewski Bogusław Radziwiłł na zamku w Taurogach. Pierwsza z tych miejscowości była również miejscem podpisania w 1655 r. tzw. układów kiejdańskich ze Szwedami, co ze strony polskiej nie mogło być odbierane inaczej jak zdrada. Ciekawostką jest fakt, że Litwini w czasach współczesnych wystawili w miasteczku pomnik upamiętniający to wydarzenie.

Więcej na temat kresowych miejsc związanych z bohaterami literackimi Henryka Sienkiewicza oraz innymi wielkimi Polakami w najnowszej książce autorów artykułu: KRESY. Śladami wielkich Polaków – Mirek i Magda Osip-Pokrywka, Wydawnictwo JEDNOŚĆ. Album ukaże się w sprzedaży pod koniec lata 2019 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2019-08-06 09:22

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Film 'Niedzieli" w TVP

[ TEMATY ]

film

kultura

Mazur/episkopat.pl

25 czerwca o godz. 8.05 TVP Historia wyemituje film „My wszyscy z Niego”. Świadectwa życia i świętości św. Jana Pawła II

Byli bliskimi świadkami błogosławionego od najmłodszych lat życia Jana Pawła II, a teraz mówią o tym z ekranu. Są wśród nich kardynałowie Marian Jaworski i Stanisław Dziwisz, bp Ryszard Karpiński, słynny papieski fotograf Arturo Mari, Wanda Półtawska i wielu innych.
CZYTAJ DALEJ

Różaniec z Carlem Acutisem – część światła

2025-10-15 20:53

[ TEMATY ]

różaniec

bł. Carlo Acutis

św. Carlo Acutis

Carlo Acutis

Vatican Media

Carlo został ochrzczony jako dwutygodniowe niemowlę i bardzo cenił ten moment. Kiedyś powiedział, że: „Ludzie nie zdają sobie sprawy, jak nieskończenie wielki jest to dar, i poza słodyczami, bombonierkami i białym ubrankiem, których zwykle chcą dla swoich dzieci, nie przejmują się absolutnie tym, aby zrozumieć sens daru, jaki Bóg ofiarowuje ludzkości”.
CZYTAJ DALEJ

Rośnie liczba katolików, również w Europie

2025-10-17 16:22

[ TEMATY ]

katolicy

statystyki

Vatican Media

W Kościele wzrasta liczba diakonów stałych, w lutym mieli swój osobny jubileusz

W Kościele wzrasta liczba diakonów stałych, w lutym mieli swój osobny jubileusz

W Europie ponownie wzrasta liczba katolików – wynika z raportu o liczbowym stanie Kościoła przedstawionego przez agencję Fides w związku z przypadającą pojutrze Niedzielą Misyjną. Na Starym Kontynencie roczny przyrost wiernych wynosi 740 tys. osób. Dane te pochodzą z najnowszego Rocznika Statystycznego Kościoła i odzwierciedlają stan z 2023 r.

W sumie łączna liczba katolików na świecie wynosi 1405454000. W ciągu roku ich liczba wzrosła o 15881000. Największy wzrost odnotowano w Afryce (8309000) i Ameryce (5668000). Odsetek katolików w światowej populacji wzrósł o 0,1 proc. i wynosi 17,8 proc.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję