KRZYSZTOF KUNERT: – 4 czerwca 1989 r. – pamięta Pan ten dzień?

RAFAŁ DUTKIEWICZ: – Byłem wtedy sekretarzem Komitetu Obywatelskiego Solidarność, czyli można powiedzieć szefem kampanii wyborczej Solidarności na terenie Wrocławia i po części na Dolnym Śląsku. Mimo że były to tylko po części demokratyczne wybory, był to jeden z najpiękniejszych okresów w moim życiu, bo już wieczorem tego dnia wiedzieliśmy, że zdobyliśmy wszystkie mandaty, które mogliśmy w tych wyborach zdobyć.

– Ale czy to był wielki sukces Solidarności? Czy nie można było zawalczyć o więcej?

– Trudno cofnąć historię, możemy więc jedynie spekulować. Generalnie dekadzie Solidarności i przełomowi 89r. zawdzięczamy wolność. Zresztą Solidarność dała wolność nie tylko nam, ale od nich zaczęły się ruchy wolnościowe w innych krajach Europy. Byliśmy pierwsi, upadek Muru Berlińskiego po części stał się dzięki nam i dzięki polskiemu papieżowi. Moim zdaniem kompromis przy Okrągłym Stole był kompromisem rozsądnym. Jeśli chodzi o 4 czerwca, zakładał, że 35% posłów zostanie wybranych w pełni demokratycznych wyborach oraz 100% senatorów. Senat był właśnie po to, aby kontrolować te pozostałe niedemokratyczne 65%. Ostatecznie te wybory przyspieszyły zmiany w Polsce, a z czasem przełożyły się na solidarnościową prezydenturę i nasz rząd.

– A jak Pan postrzega rolę Kościoła Katolickiego w tym czasie?

– W latach 80. i w czasie przełomu to była kluczowa rola. Wynik wyborczy z 4 czerwca na Dolnym Śląsku zawdzięczamy pomocy Kościoła, który – zwłaszcza w terenie – udostępnił nam sieć parafialną. Ale pamiętam też ważną rozmowę, którą wraz z Adolfem Juzwenką (przewodniczącym Komitetu Obywatelskiego – dop. aut.) przeprowadziliśmy przed wyborami z kard. Gulbinowiczem. Zadaliśmy wówczas pytanie, czy Kościół chciałby mieć jakiś wpływ na listę naszych kandydatów. I usłyszeliśmy jednoznaczne: „Nie! To jest panów sprawa. Ja nie będę się do tych spraw mieszał”. Wspaniała, szlachetna postawa. Kardynał uczył nas, że to jest domena ludzi świeckich. Było to bardzo czyste i jednoznaczne.

– Nazwiskiem dr. Juzwenki wywołał Pan temat Ossolineum. 5 czerwca ta instytucja obchodzić będzie jubileusz 200-lecia. A jaki wpływ Ossolineum miało i ma na Wrocław?

– Pamiętam z tego czasu rozmowę z Adolfem Juzwenką o Ossolineum. Jakiś czas potem dr Juzwenko został jego dyrektorem. Efektem tamtych decyzji jest wspaniała placówka, która rozkwitła pod jego rządami. Z obecnej perspektywy cieszę się, że ta jedna z najważniejszych polskich instytucji kultury znalazła się w 1946r. w naszym mieście. Bo nie ulega wątpliwości, że to jedno z tych miejsc, które poniosło w przyszłość ku niepodległości polską świadomość. Dziś również spełnia ważną rolę. Pamiętać też należy, że choć tylko mniejsza część zbiorów znalazła się we Wrocławiu, to obecnie Ossolineum stało się symbolicznym pomostem między nami a Lwowem i służy pojednaniu. A dzięki Muzeum Pana Tadeusza w rynek, który był panoramą mieszczaństwa przez wieki, wprowadzony został wybitnie polski akcent.

– 4 czerwca, przyznawaną od 2004 r., nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego odbierze kard. Henryk Gulbinowicz. Nagroda wręczana jest co roku osobie lub instytucji przedstawiającej „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”. W czym przejawia się kardynalskie myślenie o państwie jako dobru wspólnym?

– Wyróżnienie dla kard. Gulbinowicza to piękna klamra naszej rozmowy. W latach 80. służba bezpieczeństwa PRL-u nazywała go szeryfem episkopatu, czyli był znany ze swoich jednoznacznych poglądów i czynów, bo np. powołany przez niego Arcybiskupi Komitet Charytatywny odegrał niezwykle ważną rolę nie tylko w opiece nad aresztowanymi i internowanymi, ale również w kształtowaniu myślenia o przyszłości Polski. Najlepiej rozumiana polskość była i jest od zawsze silną dziedziną myślenia Księdza Kardynała. To jest myślenie dobrze poukładane, właściwie rozgraniczające porządki, ale zawsze nastawione na właściwy cel, jakim jest dobro Polski. I w tym sensie jest to myślenie bardzo dobrze kształtujące naszą państwowość. Kardynał bardzo szeroko patrzy na świat, ale zawsze ważny dla niego jest polski kontekst. Bardzo się cieszę, że nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego w tym roku trafi właśnie w te ręce.