MATEUSZ WYRWICH: – Ludzie chcą być świętymi, ale nie wiedzą, jak to osiągnąć. Czy jest jakiś przepis na świętość?

OJCIEC JAN SPIEŻ OP: – Pan Bóg nas stworzył na swój obraz i podobieństwo. To On nas wzywa: „Świętymi bądźcie, bo Ja jestem święty” (1 P 1, 16). Niestety, jak nam przypomina Pan Jezus w przypowieści o zaproszonych na ucztę, wielu wezwanych to zaproszenie odrzuciło, a jeden przyszedł bez szaty godowej. Kończy to smutną konkluzją: „Wielu jest powołanych, lecz mało wybranych” (Mt 22, 14). Wydaje się też, że większość z nas stawia sobie program minimum. Używając określenia św. Pawła, można powiedzieć, że postępują jak ludzie „postawieni pod prawem”. Gdy robimy rachunek sumienia i przystępujemy do spowiedzi, zastanawiamy się tylko nad tym, cośmy zrobili złego i staramy się z tego oczyścić. Ja przypominam wtedy opowieść Pana Jezusa o Sądzie Ostatecznym albo przypowieść o talentach, w której Pan Jezus pyta: Co z tymi talentami zrobiłeś? On nawet nie mówił, że będzie pytał o grzechy, tylko będzie pytał o to, czy zrobiliśmy coś dobrego, czy nie. Tych, którzy nie zrobili nic dobrego – stawia po lewicy, a tych, którzy okazywali miłość wobec bliźniego, a przez to wobec samego Boga – po prawicy. I oni będą zbawieni. Święty Paweł mówił: To nie prawo, ale miłość jest ważna.

– „W całym postępowaniu stańcie się wy również świętymi na wzór Świętego, który was powołał, gdyż jest napisane: «Świętymi bądźcie, bo Ja jestem święty»” – pisał w swoim liście św. Piotr (1 P 1, 15-16). Czy chodzi tu o świętość, która wynosi na ołtarze, czy może o świętość jako taką?

– W ogóle o świętość, w tym absolutnym sensie. A to, że się wynosi kogoś na ołtarze, to z powodu dobrych dzieł, dobrych śladów, które ten człowiek po sobie pozostawił.

– Jaka jest różnica między byciem dobrym, tzw. świętym człowiekiem, a świętością? Święty Hieronim w życiu codziennym był np. impulsywny i apodyktyczny. Powiada się, że jeśli św. Hieronim został świętym, to każdy może...

– A Augustyn był rozpustnikiem. A poza tym błądził po sekciarskich czy pogańskich teoriach. Ale szukał. Szukał czegoś dobrego. Szukał Boga. A mając świadomość tego, kim jest, nie miał odwagi przyjąć chrztu, bo wydawało mu się, że nie potrafi być święty.

– Przeczytałem niedawno anegdotę o pewnej kobiecie, która stanąwszy po śmierci przed św. Piotrem, wyliczała wszystkie swoje dobre czyny, lecz wciąż było ich za mało, by mogła dostać się do raju. Dopiero wezwanie: „Jezu, pomóż!”, sprawiło, że św. Piotr odpowiedział: „Wystarczy”. Pointa tej opowieści wskazuje na to, że do świętości nie wystarczy być dobrym, trzeba też zawierzyć Panu Bogu.

– Ta anegdota naśladuje przypowieść Pana Jezusa o modlitwie faryzeusza i celnika w świątyni. Faryzeusz dziękował, że nie jest grzesznikiem jak ów celnik, co pewnie było prawdą, zaś grzeszny celnik tylko prosił: Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu. Świętość to nie jest kwestia prawa, jakichś cudów czy czegoś takiego. Był w Kaliszu ks. Konstanty Księski, rektor kościoła pobernardyńskiego, który w kazaniu o Eucharystii powiadał, że gdyby w kościele nagle zaczęła tańcować miotła, tobyście mówili: cud. A jak na ołtarzu dokonuje się Eucharystia, chleb zostaje przemieniony w Ciało Chrystusa, to nikt nie woła: cud! Tak więc bycie świętym, jeszcze raz podkreślam, jest sprawą bardzo prostą. Nie jest niczym nadzwyczajnym. Można by powiedzieć: jest chlebem powszednim.

– Jan Paweł II wiele mówił o świętości i... sam został świętym. Choć był normalnym człowiekiem, jak wielu z nas. Zostawił po sobie tak proste myśli o świętości, jak choćby ta: „Tak jak sól nadaje smak pożywieniu i jak światło oświeca ciemności, tak świętość nadaje pełny sens życiu, czyniąc je odblaskiem chwały Bożej” (Orędzie na XVII Światowy Dzień Młodzieży, 25 lipca 2001 r.). Albo: „Wszyscy jesteśmy wezwani do świętości i tylko święci mogą odnowić ludzkość” (Orędzie na XX Światowy Dzień Młodzieży, 6 sierpnia 2004 r.). Czy jednak Jan Paweł II, choć taki normalny, nie jest zbyt trudnym do naśladowania wzorcem?

– Papież mówił też: Świętość to normalność. Święci mają jeszcze tę zaletę, że mało kiedy wyróżniają się w jakiś szczególny sposób. Nie są celebrytami pokazywanymi w telewizji. Zresztą „celebryctwo” to nie żadna nowość. Kiedyś też tacy byli, tylko ich zasięg był inny. Dziś telewizja, radio propagują ich. Dominik był prostym księdzem, posłusznym swoim biskupom. Owszem, był gorliwym zakonnikiem, ale ta gorliwość przyniosła owoce w późniejszym okresie jego działalności. Miał niezwykłe charyzmaty. Jeden ze świadków w procesie kanonizacyjnym Dominika opowiadał o swym powołaniu, że jako student słuchał w Paryżu kazania św. Dominika i wyspowiadał się też u niego. Gdy po powrocie na stancję razem z kolegami przygotowywał kolację, ktoś zapukał do drzwi. Okazało się, że przyszło do niego trzech kolegów, którzy powiedzieli: Musisz natychmiast iść, bo Dominik cię wzywa. Na co student powiedział: Ale muszę coś zjeść. Ci chłopcy mówią jednak: Nie, nie, on powiedział, żebyś zaraz przyszedł. Więc poszedł. A tam czekał na niego cały klasztor i Dominik z habitem. Dominik nałożył na niego habit, pokazał mu tekst ślubów i... student został dominikaninem. Trudno dziś znaleźć dominikanina, który by umiał tak odczytać czyjeś powołanie. Inny przykład – dojrzałego kapłana, prałata z Orleanu i profesora prawa bł. Reginalda, który razem z innymi duchownymi ze swojej diecezji pielgrzymował do Ziemi Świętej. W Bolonii, gdzie się zatrzymali, Reginald zapadł na jakąś ciężką chorobę. Czuł, że będzie umierał, i nagle zobaczył Matkę Bożą, która pokazała mu jakąś postać w białym habicie. W tym samym czasie św. Dominik dowiedział się, że jest taki właśnie umierający prałat Reginald z Orleanu. Poszedł więc go odwiedzić. Wyspowiadał go, wspólnie się pomodlili i zaczęli rozmawiać. W konsekwencji tej rozmowy Reginald wstał, stanął pewnie na nogi. Dominik rozpoznał w nim swojego współpracownika. Mimo że na dłuższy czas się rozstawali – Dominik szedł do Hiszpanii, a Reginald do celu swej pielgrzymki – święty mianował Reginalda po powrocie przełożonym klasztoru w Paryżu. Może i my mamy podobne charyzmaty, tyle że nie potrafimy słuchać i rozmawiać z innymi. Takiej świętej prostoty nam brakuje.

– Ten święty to taki niedościgniony wzorzec... A tak w ogóle – po co nam święci?

– Żeby dodawali otuchy w naszym życiu. Ale święci to naprawdę normalni ludzie. Niekoniecznie koturnowi. Opowiem pewną anegdotę. W naszym klasztorze na warszawskim Służewie byli dwaj, nieżyjący już, ojcowie – Manswet i Jerzy. Obaj obdarzeni inteligencją, ale i obarczeni krzyżem ciężkich chorób. Pewnego dnia o. Jerzy, który przeszedł wiele zawałów, miał tętniaka serca, ale i tak wesoło żył, przy okazji jakiejś beatyfikacji czy kanonizacji dokonywanej przez Jana Pawła II zapytał o. Mansweta: – Dlaczego dopiero po śmierci można zostać świętym? Mamy znajomego papieża, udzielał mi święceń kapłańskich, może by mnie jeszcze za życia uznał za świętego? Na co o. Manswet przytomnie odpowiedział: – Ale czy ojciec zdaje sobie sprawę, jaki to trud dla człowieka po tylu zawałach stać na ołtarzu nieruchomo, z rękoma wzniesionymi do góry i oczami wpatrzonymi w niebo? Na co o. Jerzy powiedział: – Ojciec Święty to dobry człowiek, może by mi dał dyspensę i choć na noc pozwolił położyć się do łóżka...

– Czyli jednak warto być świętym...

– Warto.