Towarzyszyłem polskiej Parze Prezydenckiej w Pradze. Kiedy czeskie Biuro Ochrony Rządu prowadziło nas do archikatedry Świętych Wita, Wacława i Wojciecha, jedna z funkcjonariuszek szepnęła mi do ucha: „Wie pan, dla waszego Prezydenta będą bić dzisiaj dzwony naszej katedry. A to się naprawdę rzadko zdarza, bo kilkanaście osób musi je ręcznie obsługiwać, nie ma automatów”.

Idea Międzymorza

20 minut później kard. Dominik Duka, prymas Czech, wprowadził Parę Prezydencką do przepięknej gotyckiej kaplicy św. Wacława, a majestatyczny, jasny dźwięk dzwonów brzmiał nad praskimi Hradczanami. Chór katedralny zaintonował a cappella hymn ku czci św. Wacława. To godne przyjęcie polskiej głowy państwa w samym sercu tworzenia się czeskiej tożsamości wpisało się w cały charakter wizyty Andrzeja Dudy i jego Małżonki w Czechach. Głównym celem wizyty było wzmocnienie wzajemnych relacji oraz uzyskanie kolejnego sojusznika w budowaniu koalicji państw Międzymorza (trójkąt między Adriatykiem, Bałtykiem i Morzem Czarnym). Ten cel został osiągnięty.

Słowa i gesty poparcia

Warto więc przypomnieć, że prezydent Czech Miloš Zeman w kilku zdecydowanych zdaniach wsparł Polskę, skrytykował Unię Europejską i wyraził przychylność wobec idei Międzymorza. Choć słowa te były bardzo ważne z punktu widzenia naszych interesów narodowych i w sposób naturalny zdominowały przekaz medialny, to nie wiem, czy za 100 albo 200 lat w podręcznikach historii pisarze nie skupią się jednak na innym wydarzeniu. Nie będzie już wtedy Angeli Merkel i Jean-Claude’a Junckera, może nawet Unia Europejska przestanie istnieć. Stare, dumne i pełne tradycji narody czeski i polski nadal jednak będą trwały w sercu Europy.

Te wymiary tradycji i historii kulminacyjnie zetknęły się ze sobą przy grobie św. Wacława w praskiej archikatedrze. Parę Prezydencką zaprosił tam kard. Duka, jedyny czynny czeski kardynał (drugi to kardynał senior Miroslav Vlk), dominikanin, którego biskupem mianował jeszcze papież Jan Paweł II. Kard. Duka wielokrotnie podkreślał, jak bliska jest mu Polska. – Czuję się dłużnikiem polskiego narodu. Pontyfikat Jana Pawła II odegrał znaczącą rolę w powrocie do wolności i przywrócenia godności ludziom. Kościół polski zawsze był świadomy znaczenia pełnej wolności i suwerenności zarówno Kościoła, narodu, jak i ojczyzny – mówił kard. Duka rok temu podczas wizyty w Polsce.

Tak więc głowa czeskiego Kościoła katolickiego – kard. Duka, podkreślający wagę suwerenności państwa, zaprasza do praskiej archikatedry głowę państwa polskiego, które zmaga się z atakami na tę właśnie suwerenność, a dzieje się to w 1050. rocznicę Chrztu Polski. Oczywiście, w dyplomacji nie ma takich przypadków. Był to zaplanowany gest, demonstrujący ścisłą i wielowiekową więź między naszymi krajami. Pamiętajmy, że chrześcijaństwo i związana z tym nowoczesna państwowość przyszły do Polski z Czech – wbrew Niemcom, które już wtedy, w drugiej połowie X wieku, łakomym okiem patrzyły na ziemie położone poza ich wschodnimi granicami.

Następcy Mieszka I i św. Wojciecha

Prezydent Andrzej Duda jako głowa państwa polskiego jest... kolejnym następcą księcia Mieszka I. Kard. Dominik Duka natomiast w bezpośredniej sukcesji apostolskiej jest następcą św. Wojciecha, biskupa praskiego z X wieku, który kilkanaście lat po Chrzcie Polski został ordynariuszem czeskiej stolicy, lecz zrezygnował z tej funkcji, bo pragnął przede wszystkim ewangelizować pogan. Zaproszony przez Bolesława Chrobrego nierozerwalnie związał się z losami Polski, do dziś jest patronem naszego kraju. Stanowi symbol wspólnoty naszych narodów, dowód naszych chrześcijańskich korzeni.

U św. Wacława

Także miejsce spotkania prezydenta Dudy i kard. Duki nie było przypadkowe. W przeogromnej archikatedrze mogli modlić się gdziekolwiek, lecz zdecydowali się na kaplicę św. Wacława, czeskiego męczennika z X wieku, który mocno przyczynił się do wzrostu chrześcijaństwa w Czechach, poniekąd jest więc takim trochę czeskim Mieszkiem I. Jest on jednak także symbolem polsko-czeskiej przyjaźni, gdyż w XV wieku został ogłoszony patronem... Polski. Obecnie św. Wacław jest patronem Czech, ale ślady jego popularności w Polsce widoczne są do dziś – m.in. katedra wawelska jest powierzona świętym Stanisławowi i właśnie Wacławowi.

Wizyta Pary Prezydenckiej u grobu św. Wacława miała więc oczywiście wymiar polityczny, dyplomatyczny, ale także religijny – to nowość w zateizowanej, a przecież od dwóch tysięcy lat chrześcijańskiej Europie... Wskazała, że historycznie wiele sobie zawdzięczamy, ale także, że w przyszłości możemy wspierać z obopólną korzyścią naszą państwowość. Konstrukcję tego planu potwierdził architekt prezydenckiej polityki zagranicznej – min. Krzysztof Szczerski, który zresztą chętnie wiąże politykę historyczną z obecną dyplomacją: – Chrzest Polski jest wydarzeniem, które historycznie łączy Polskę i Czechy – powiedział min. Szczerski.