Odsłonięcie pomnika usytuowanego w publicznej przestrzeni miasta zostało wpisane w obchody 35. rocznicy Lubelskiego Lipca. W sobotę 11 lipca dzieło wykonane przez Witolda Marcewicza poświęcił bp Mieczysław Cisło. Uroczystość rozpoczęła się Mszą św. w intencji ojczyzny, sprawowaną pod przewodnictwem Księdza Biskupa w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła. Celebrowali ją m.in. ks. Zbigniew Kuzia, duszpasterz lubelskiej „Solidarności” oraz proboszcz parafii pw. św. Kingi ks. Zbigniew Kiszowara. Świątynię wypełniła rzesza wiernych, w tym kilkanaście pocztów sztandarowych, przedstawiciele władz miejskich i samorządowych, członkowie związków zawodowych oraz rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej. Liturgia sprawowana była w obecności relikwii bł. ks. Jerzego Popiełuszko, peregrynujących po Lubelszczyźnie w ramach przygotowania do wrześniowej pielgrzymki „Solidarności” i ludzi pracy na Jasną Górę.

Miejsce na wznoszenie pomników

Jak podkreślał bp Mieczysław Cisło, uczestników tego historycznego wydarzenia w Świdniku – niezłomnym mieście, zgromadziła miłość do ojczyzny, a także pamięć o bohaterach narodowych i ofiarach katastrofy smoleńskiej. Przywołując słowa kard. Augusta Hlonda, który ludność osiedlającą się po wojnie na terenach odzyskanych wzywał do budowania Polski wiernej Chrystusowi i troszczącej się o każdego człowieka, Ksiądz Biskup apelował, by współcześni mieszkańcy naszej ojczyzny mogli się dobrze czuć w Polsce i jako chrześcijanie, i jako obywatele. – Niech ofiara tych, którzy przed pięciu laty stracili życie w katastrofie samolotowej, zaowocuje pojednaniem narodowym i budowaniem wspólnego domu, któremu na imię Polska – podkreślał.

Przywołując tragiczne wydarzenia z kwietnia 2010 r., gdy Polska okryła się żałobą, bp Cisło przypomniał, że wraz z prezydentem Lechem Kaczyńskim zginęli wówczas przedstawiciele różnych środowisk. – Wszyscy, w poczuciu patriotycznego obowiązku, jechali razem, by oddać cześć polskim oficerom zamordowanym w bestialski sposób w imię zbrodniczej ideologii stalinizmu; wszyscy chcieli zaświadczyć, że Polska o nich pamięta, że ojczyzna nigdy o nich nie zapomni. Wsiadając do samolotu, z pewnością nie zdawali sobie sprawy, że złożą dar z życia na ołtarzu ojczyzny – mówił Ksiądz Biskup. – Polacy nie zapomną ofiary spod Smoleńska. Polacy, którzy czują ojczyznę, nigdy nie będą Smoleńskiem zmęczeni; nie przestaną myśleć i mówić, szukać odpowiedzi na otwarte wciąż pytania – zapewniał. W odpowiedzi na toczące się dyskusje na temat budowy pomników, bp Cisło podkreślał, że w Polsce jest miejsce na wznoszenie pomników poświęconych ofiarom katastrofy w Smoleńsku. Dowodził, że one nie są przeciwko komuś, ale są po to, by łączyć ludzi, tak jak ofiary tragedii połączyła ostatnia podróż. – Pomnik jest powinnością patriotycznej przyzwoitości, pielęgnowaniem pamięci ofiar. Są sprawy, wartości i ideały, które jednoczą – mówił. Bp Cisło, przywołując słowa św. Jana Pawła II, podkreślał, że los i pomyślność ojczyzny zależą od tego, czy jej mieszkańcy staną razem, czy zwrócą się przeciwko sobie. – Z ofiary śmierci spod Smoleńska winna się rodzić nowa solidarność i wspólna troska o człowieka doświadczonego trudnym losem, o ład moralny społeczeństwa – podkreślał.

Odnosząc się do rocznicy Lubelskiego Lipca, Ksiądz Biskup przypomniał, że ze Świdnika 35 lat temu poszła iskra wolności, która zapaliła „Solidarnością” całą Polskę. – Świdnik, niezłomne miasto, które nie godziło się na zniewolenie systemu totalitarnego, ma tytuł do tego, by utrwalić pamięć o ofiarach Smoleńska – mówił Pasterz. – Niech i tu wciąż rodzi się porozumienie różnych środowisk, byśmy mogli zasiadać przy stole dyskusji i refleksji nad losem ojczyzny jak tamci, którzy wsiedli razem do prezydenckiego samolotu. Niech z tamtej ofiary rodzi się pojednanie naszej ojczyzny. Niech pomnik jednoczy Świdnik, tak jak przed laty jednoczyły go zmagania o wolność – apelował.

Po wspólnej modlitwie i poświęceniu ziemi ze Smoleńska, z kościoła wyruszył pochód, w którym niesione były portrety wszystkich ofiar katastrofy samolotu prezydenckiego Tu-154M. Następnie odbyła się ceremonia odsłonięcia monumentu. Z tej okazji prezydent elekt Andrzej Duda wystosował okolicznościowy list. Napisał w nim: „Katastrofa smoleńska była największą tragedią po II wojnie światowej. Śmierć Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej i pozostałych osób wchodzących w skład delegacji nie może pójść na marne. Musi przynieść zwielokrotnione owoce w budowaniu prawdziwie wolnej, silnej, dobrze rządzonej i niepodległej Polski”.

Lubelski Lipiec

Wydarzenia określane mianem „Lubelskiego Lipca” rozegrały się między 8 a 25 lipca 1980 r. Wówczas przez cały region przeszła fala strajków, zapoczątkowana protestem w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. W samym Lublinie największymi zakładami, które stanęły, były: Fabryka Samochodów Ciężarowych, Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów, Węzeł PKP, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne oraz Fabryka Maszyn Rolniczych „Agromet”.

Wracając pamięcią do historii z 1980 r., lubelska „Solidarność” przygotowała bogaty program obchodów w Lublinie i Świdniku. 8 lipca odbyło się walne zebranie delegatów naszego regionu, podczas którego Krzysztof Cugowski wykonał pieśń pt. „Stąd ruszyła lawina”. Gościem zjazdu był Piotr Duda, przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Zwrócił uwagę na znaczenie Lubelskiego Lipca, który stał się punktem zwrotnym w najnowszej historii Polski. – To właśnie Lubelszczyzna dała impuls do zmian w całym kraju, a Świdnik rozpoczął marsz Polaków do wolności – podkreślał.

W przesłaniu o Lubelskim Lipcu uczestnicy zjazdu napisali: „Solidarna i odważna postawa Polaków, bez względu na wykonywany zawód, wykształcenie czy miejsce zamieszkania to dzieło Bożej Opatrzności. Umocnieniem w dążeniu do wolności stał się wybór na Stolicę Piotrową Papieża Polaka Jana Pawła II. Jego nauczanie przyniosło moralne odrodzenie narodu, który powiedział zdecydowane «nie» komunistycznemu totalitaryzmowi. W pokojowej walce, bez przelewu krwi domagano się godnych warunków życia i pracy, swobód obywatelskich, poszanowania godności człowieka, prawa do głoszenia i wyznawania swej wiary oraz obecności krzyża w życiu publicznym”.

W ramach rocznicowych obchodów zorganizowano także Msze św. w intencji ojczyzny, koncerty i panele dyskusyjne oraz wyjątkowy spektakl uliczny „Kroniki świdnickie”.