Wiemy, że Jezusowi służą biskupi i prezbiterzy, zwani potocznie przez nas księżmi. Ale zanim „ksiądz stanie się księdzem” (czyli zanim przyjmie święcenia prezbiteratu), przyjmuje wcześniej jeszcze inne święcenia – diakonatu. Aby zobrazować, kim jest diakon, trzeba cofnąć się ku początkom naszej wiary, do czasów pierwszej gminy chrześcijańskiej w Jerozolimie. Ustanowienie pierwszych diakonów miało miejsce niedługo po Zesłaniu Ducha Świętego. Czytamy o tym wydarzeniu w Dz 6, 1-7. Kościół wtedy bardzo szybko się rozrastał. Żydzi pochodzenia greckiego zaczęli się skarżyć, że przy rozdawaniu jałmużny zaniedbywano wdowy z ich rodzin. Apostołowie stwierdzili, że nie są w stanie zajmować się wszystkim w Kościele, a ich priorytetem jest modlitwa i głoszenie słowa Bożego. Postanowili wtedy ustanowić do posługi w gminie chrześcijańskiej mężczyzn, których zadaniem była codzienna troska o biednych. Wśród tych siedmiu ustanowionych był m.in. św. Szczepan, pierwszy męczennik. Już od samego początku służba diakonów nie ograniczała się tylko do rozdawania jałmużny. Pomagali oni biskupom i głosili słowo Boże. Kryteria, wg których powinno wybierać się diakonów, opisuje św. Paweł w Pierwszym Liście do Tymoteusza (1 Tm 3, 8-13).

Do słynnych diakonów w historii Kościoła, oprócz wspomnianego św. Szczepana, zaliczają się: św. Wawrzyniec męczennik z Rzymu,św. Efrem teolog i poeta oraz św. Franciszek z Asyżu. W średniowieczu święcenia diakonatu stały się jedynie etapem w drodze ku kapłaństwu. Jednak bł. papież Paweł VI przywrócił w Kościele diakonat stały. Diakon stały deklaruje się być diakonem do końca życia. Może mieć żonę, tj. nie musi żyć w celibacie. Wtedy jednym z warunków jest zgoda żony na jego święcenia. W Polsce aktualnie posługuje kilku diakonów stałych. W naszym kraju, który cieszy się sporą liczbą księży, nie ma aż takiego zapotrzebowania na diakonów stałych, jak chociażby w Europie Zachodniej czy Ameryce Południowej, gdzie pracuje ponad 12 tys. diakonów stałych.

Każdy prezbiter, zanim przyjmie święcenia kapłańskie, przyjmuje święcenia diakonatu. Diakonat to pierwszy stopień święceń. Diakon jednak nie jest kapłanem, ale jest wyświęcony dla służby. Jego zadaniami są: pomoc biskupom i prezbiterom, czytanie Ewangelii podczas Liturgii i głoszenie homilii, udzielanie sakramentu chrztu, błogosławienie małżeństw, przewodniczenie obrzędom pogrzebu. Strojem liturgicznym diakona jest dalmatyka, czyli szata podobna do ornatu, ale posiadająca rękawy, oraz stuła przewieszona przez lewe ramię. Święcenia diakonatu klerycy przyjmują zazwyczaj pod koniec piątego roku studiów teologicznych, a zadania diakona pełnią przez ponad rok, przygotowując się do święceń kapłańskich.

9 maja 2015 r. w katedrze zamojskiej bp Mariusz Leszczyński wyświęcił czterech alumnów V roku z naszego seminarium duchownego na diakonów. Są nimi: Mateusz Kicka, Sebastian Koper, Mateusz Krzaczkowski i Daniel Litwin. Obrzęd święceń wyglądał następująco: po przeczytaniu Ewangelii rektor WSD ks. dr Jarosław Przytuła przedstawił kandydatów na diakonów. Po przedstawieniu i uroczystym wybraniu kandydatów Ksiądz Biskup wygłosił homilię, w której odniósł się do 70. rocznicy wyswobodzenia obozu w Dachau, wskazując, jak wielką cenę za wyznawanie wiary ponieśli więźniowie tego obozu, wśród nich księża pracujący także na terenach naszej diecezji. Po homilii kandydaci na diakonów złożyli przyrzeczenia wierności Chrystusowi, posłuszeństwa, życia w celibacie i modlitwy brewiarzowej. Następnie, podczas śpiewu Litanii do Wszystkich Świętych, kandydaci modlili się, leżąc krzyżem na posadzce zamojskiej katedry. Po śpiewie litanii bp Mariusz Leszczyński włożył ręce na głowy kandydatów, odmówił modlitwę konsekracyjną oraz powierzył im księgę Świętej Ewangelii. Na koniec obrzędu nowo wyświęceni diakoni nałożyli szaty liturgiczne. W Eucharystii uczestniczyło kilkudziesięciu kapłanów oraz rodziny i znajomi kleryków przyjmujących święcenia.

Święcenia diakonatu to znak żywotności Kościoła. Pan Bóg ciągle powołuje młodych ludzi do swojej służby, by byli głosicielami Jego słowa i szafarzami Jego sakramentów. Święcenia powinny budzić w nas wdzięczność wobec Boga, że opiekuje się swoim Kościołem, dając mu pasterzy kapłanów, jak też i ich pomocników diakonów. Z drugiej strony niewielka liczba nowych diakonów woła jednak o modlitwę w intencji powołań, aby ci młodzi ludzie, którzy słyszą w sercu głos Boga, odważnie dali Mu odpowiedź na wezwanie.