Koniec drugiej dekady XX wieku był dla Łodzi czasem wielkiego awansu. Siłę Łodzi doceniono podczas podziału administracyjnego w niepodległej od kilku miesięcy ojczyźnie – została stolicą województwa łódzkiego. Ważne wydarzenia dotyczyły także Kościoła w Łodzi. Historycznie były to tereny należące do archidiecezji gnieźnieńskiej, w połowie XVIII wieku część z nich (razem z Łodzią) stała się częścią diecezji włocławskiej. Po Kongresie Wiedeńskim większość ziem trafiła do archidiecezji warszawskiej, a trzy dekanaty i dwie parafie – do diecezji kujawsko-kaliskiej. I wojna światowa, kiedy miasto przechodziło z rąk do rąk, stała się – paradoksalnie – początkiem diecezji łódzkiej. O jej utworzenie starał się arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski. To właśnie on powołał w 1915 roku wikariat generalny z siedzibą w Łodzi. Chodziło o dobrą komunikację w dekanatach objętych okupacją niemiecką.

Machina wojenna ruszyła zatem młyny historii Kościoła. Po odzyskaniu niepodległości dużo łatwiej było zauważyć specyfikę pracy duszpasterskiej w regionie, w którym dominował wielki przemysł i robotnicy. Nie bez znaczenia był także fakt, że premierem był wówczas Leopold Skulski (były prezydent Łodzi), nuncjuszem Achilles Ratti (późniejszy papież Pius XI), a idea utworzenia diecezji łódzkiej miała poparcie nie tylko kard. Kakowskiego, ale także większości polskich biskupów (o czym świadczą wyniki ankiety z 1920 roku).

Nie trzeba było szukać kościoła odpowiedniego na katedrę – wybudowany niedawno, okazały kościół św. Stanisława Kostki nadawał się w sam raz. Z dobrej strony pokazali się też przedsiębiorcy – Karol Scheibler podarował dom z ogrodem przy ul. Piotrkowskiej i posesję przy ul. Bocznej, a Julian Heinzl – działkę budowlaną na rogu Piotrkowskiej i ks. Skorupki.

Na takim gruncie można było budować. 10 grudnia 1920 roku papież Benedykt XV powołał do życia diecezję łódzką z siedzibą w Łodzi. W jej skład wchodziło 5 dekanatów (łódzki miejski, łódzki zamiejski, łęczycki, kłodawski i brzeziński), 67 parafii, 126 księży i 522091 wiernych. Administratorem diecezji został kard. Kakowski, ale już 11 kwietnia 1921 roku papież mianował ks. Wincentego Tymienieckiego pierwszym ordynariuszem łódzkim. 5 lat później diecezja powiększyła się o tereny z likwidowanej wówczas diecezji kujawsko-kaliskiej. W efekcie stolicę w Łodzi miało 13 dekanatów, 105 parafii, 193 księży i prawie 900 tysięcy wiernych.

Aż do 1992 roku struktura diecezji łódzkiej nie ulegała większym zmianom – przetrwała II wojnę światową i czas zniewolenia sowieckiego. Jednak pod koniec XX wieku zmiany były konieczne. Przez cały okres PRL rozrastały się największe miasta regionu, a ówczesne władze nie chciały się zgodzić na tworzenie nowych parafii i budowanie kościołów. Te szykany przestały blokować rozwój Kościoła dopiero po 1989 roku.

25 marca 1992 roku papież Jan Paweł II ogłosił bullę „Totus Tuus Poloniae Populus”, która wprowadzała nowy podział administracyjny Kościoła w Polsce. Łódź została wtedy stolicą archidiecezji, która nie należała już do metropolii warszawskiej, ale bezpośrednio podlegała Stolicy Apostolskiej. Ówczesny ordynariusz łódzki, Władysław Ziółek, wyniesiony został do godności arcybiskupa, a katedra stała się archikatedrą. Jednocześnie północna część diecezji łódzkiej została włączona do nowej diecezji łowickiej. Obowiązujący do dzisiaj kształt archidiecezja łódzka przyjęła 25 marca 2004 roku. Papież Jan Paweł II ustanowił wtedy nową prowincję kościelną ze stolicą w Łodzi (należą do niej archidiecezja łódzka i diecezja łowicka), a ordynariusz łódzki otrzymał tytuł metropolity. Abp Władysław Ziółek przyjął paliusz, symbol władzy metropolity, 29 czerwca 2004 roku w Rzymie, z rąk Ojca Świętego Jana Pawła II.

Następca abp. Władysława Ziółka, abp Marek Jędraszewski przyjął paliusz 29 czerwca 2013 roku z rąk papieża Franciszka. Uroczystość odbyła się w Bazylice św. Piotra w Rzymie. Papież Franciszek przypomniał w homilii trzy wymiary zaangażowania Następcy św. Piotra – umacnianie w wierze, miłości i jedności.