40. Wystawa sztuki ludowej Czy ostatnia...?

Trudno uwierzyć, że to już 40. wystawa zorganizowana przez Stowarzyszenie Civitas Christiana, że to już po raz czterdziesty artyści ludowi wyrażali swoje uczucia religijne przez sztukę. Podczas wernisażu 6 listopada pojawiały się jednak obawy o dalszy los wystawy, o jej zasadność, gdy wciąż brakuje czeladników w miejsce starych mistrzów. A przecież to jedna z najstarszych tego typu wystaw w Polsce. Wiele ciepłych słów i podziękowań padło pod adresem Marty Czerwiak – niemal od początku dobrego ducha wystawy, inspiratora dla artystów, komisarza kolejnych ekspozycji. Od przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego, po artystów ludowych, dyskutujących we własnym gronie, wszyscy byli zgodni: wystawa powinna być kontynuowana.

Na tegoroczną pokonkursową wystawę wpłynęło 138 prac, przygotowanych przez 15 autorów. Najlepsze prace w zakresie rzeźby, ceramiki, malarstwa zostały pokazane podczas wernisażu w klubie Civitas Christiana w Kielcach przy ul. Okrzei 18. Można je oglądać przez cały adwent, do świąt Bożego Narodzenia. I warto, bo na pewno lepiej wprowadzają w nastrój i duchowość świąt od współczesnej „przedświątecznej” atmosfery na ulicach, w sklepach, w urzędach, bankach...

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Najlepiej i najpełniej zaprezentowała się rzeźba. I nagrodę otrzymał rzeźbiarz z Końskich Grzegorz Król – za „formę, kompozycję, podejmowanie własnych tematów”. II nagroda przypadła ceramikom: Elżbiecie Klimczak i Czesławowi Sewertyńskiemu oraz rzeźbiarzowi Dionizemu Purcie. III nagrodę otrzymali rzeźbiarze: Wojciech Grzędowski i Zbigniew Łabuda. Przyznano także kilka wyróżnień dla: Stanisława Koguciuka i Lucyny Kozłowskiej (malarstwo) oraz dla Andrzeja Kozłowskiego i Joanny Sipiki (rzeźba).

W ocenie członka jury – Niny Skotnickiej, etnografa i kustosza Muzeum Narodowego w Kielcach, tegoroczny konkurs nie zaowocował szerszym udziałem twórców, co skłania do refleksji o jego kondycji. – Może zmienimy formułę, może w przyszłości będzie to przegląd...? – zastanawia się Skotnicka. Narzeka na brak nowych osobowości wśród ceramików, choć region świętokrzyski ma przebogatą tradycję w tym zakresie, dorobek, złoża. Z kolei Marian Rumin – historyk sztuki i przewodniczący Komisji Konkursowej podkreślił „siłę wyobraźni” wielu twórców, szczególnie „nowinki ceramiczne” w wykonaniu nestorki świętokrzyskich ceramików – Elżbiety Klimczak. – Namawiam, aby artyści trzymali się swego systemu formowania artystycznego i nie dali się pokonać rzeczywistości – mówił, komentując skromną liczbę uczestników, ale z kolei zwracając uwagę na „wynagradzającą to jakość prac”.

Ceramicy przedstawili do oceny wyobrażenia świętych patronów z charakterystycznymi atrybutami, rzeźby Chrystusa, Matki Bożej, postaci aniołów, kapliczki i kropielniczki. Prace obu ceramików zostały wysoko ocenione za walory edukacyjne i artystyczne: kompozycję, technikę wykonania oraz piękne w tonacji szkliwo.

Reklama

Goście wernisażu chętnie zatrzymywali się przed płaskorzeźbą Zbigniewa Łabudy z Kielc, przedstawiającą Sąd Ostateczny – dużego formatu wielostrefową kompozycję z pełną symboli narracją. Wszystkie prace Stanisława Koguciuka z Pławanic nawiązywały do ludowego malarstwa religijnego w zakresie kompozycji i cech formalnych. Za wierność tradycji dwa jego obrazy: „Niedziela Palmowa” i „Ukrzyżuj Go” – zostały wyróżnione.

Ks. Zygmunt Nocoń – historyk sztuki związany z wystawą od blisko 40 lat, chwalił twórców za „urzekające przedstawienie wątków teologicznych, w tym teologii krzyża i motywów franciszkańskich”, wyróżniając w tym zakresie m.in. malarskie prace Lucyny Kozłowskiej. Omówił jedną z nich, przedstawiającą podwójną interpretację postaci Matki Jezusa pod krzyżem. Z jednej strony krzyża Maryja trzyma w ręku Dzieciątko, a z drugiej – ciało Syna zdjętego z krzyża. Na innym obrazie autor przedstawił Ukrzyżowanie Jezusa i ukrzyżowanie św. Franciszka. Nie zabrakło też rzeźbionych postaci świętych, był Dawid z Goliatem czy wskrzeszenie Łazarza. – To już 40 lat, a wciąż dostrzegam świeżość w patrzeniu na religijne tematy – komentował ks. Nocoń.

Największą aktywność kielecka wystawa odnotowała na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, gdy twórcy nadsyłali każdorazowo kilkaset prac. Przez ponad 3 dekady były one prezentowane w siedzibie klubu przy ul. Równej.

W czwartek 11 października br. rozpoczął się Rok Wiary. Nie jest to pierwszy tematyczny rok w ostatnich latach. Wystarczy wspomnieć Rok św. Pawła, Rok Kapłaństwa, Eucharystii, Różańca czy Wielki Jubileusz Dwutysiąclecia Chrześcijaństwa poprzedzony trzema latami poświęconymi poszczególnym Osobom Trójcy Świętej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że pontyfikaty Jana Pawła II i Benedykta XVI są w szczególny sposób ukierunkowane na poprawną interpretację postanowień Soboru Watykańskiego II i wcielanie ich w życie - zgodnie z pragnieniem Ducha Świętego. W ten sposób tych dwóch następców św. Piotra i namiestników Chrystusa na ziemi kontynuuje dzieło swoich poprzedników, aby świadomość Kościoła i jego tradycja rozwijały się w sposób integralny, mimo różnych zawirowań i nieprawidłowości doktrynalnych czy duszpasterskich, które pojawiły się w ostatnich dziesięcioleciach w Kościele i na jego obrzeżach. Zmęczenie, zniechęcenie, egoizm, nieuporządkowane pragnienia mają ścisły związek z naszą wiarą, z wewnętrznym przekonaniem, z wizją naszego życia na ziemi i w wieczności. Dekalog - zwerbalizowane przez Boga prawo naturalne - obowiązuje wszystkich ludzi, porządkuje i obiektywizuje myślenie, daje wizję mądrości i wiedzy każdemu człowiekowi niezależnie od wiary i religii. Dlatego wszyscy ludzie mają obowiązek kierować się sumieniem, a czytając Ewangelię, mogą się dowiedzieć, co o realizowaniu życia mówił Jezus. Świat jest dziełem Boga i ilekroć o tym zapomina, redukuje swoją godność, zaciemnia tożsamość. Bóg i dzisiaj podtrzymuje świat w istnieniu, otwiera nieoczekiwane perspektywy, ujawnia tajemnice natury, czeka na nawrócenie, stwarza ku temu okazje. Niestety, obserwujemy dziś nadprodukcję fałszywych ideologii i fałszywych ideałów. Wyrazem ich jest legalizacja zjawisk i zachowań najbardziej nieludzkich, takich jak aborcja czy eutanazja, skandale seksualne czy molestowanie dzieci, poniżające rozrywki, morderstwa i inne. Prawdziwie niepokojące jest to, że ludzie przestają mieć szacunek do samych siebie. Godność i honor tracą konkretne osoby, a z nimi tracą go uniwersytety, partie i ugrupowania kulturalne. Zsekularyzowany liberalizm awansował dziś do rangi światowej religii, której często uczy się w szkołach, oczywiście, pod innymi szyldami. W Polsce nie brakuje zdumiewających przykładów lansowanego relatywizmu moralnego, kulturowego czy prawnego. Okazji do refleksji dostarcza nam codzienne życie. Kościół pada ofiarą nieprzyjemnego kłamstwa, które ma charakter iluzji. Od kilku lat imputuje się Kościołowi, że jest leniwy, że się nie stara, nie zabiega o wiernych, że jest go za mało na dole, wśród ludzi, że jest pozbawiony wyobraźni. Tymczasem Kościół pracuje najwięcej ze wszystkich instytucji społecznych, jakie w Polsce istnieją, jest wszędzie: w edukacji, medycynie, filantropii, blisko państwa, blisko potrzebujących, biednych itd. Kościół jest najbardziej urozmaiconą organizacją, prowadzi kilka tysięcy wielkich projektów, które są zakorzenione w skrajnie różnych dziedzinach. Co chwilę słychać, że w Kościele coś wymyślono i że poparło to mnóstwo ludzi. Demokracja jest wielką wartością, ale bez moralności staje się harcowiskiem prowadzącym do totalitaryzmu. Dlatego nie brak dziś głosów poważnych myślicieli, którzy twierdzą, że przeżyła się również sama demokracja (Paul Ricoeur, Marcel Gauchet). Rozsądek woła o uzupełnienie jej doświadczeniami narodów, o respektowanie praw natury i stanowienie praw zgodnych z prawem Bożym. Pan Jezus mówił o Bogu Ojcu, otworzył drogę zbawienia, ale też ujawnił podstępy szatana. Założone przez Chrystusa „chrześcijaństwo nie jest czystą nauką ani teorią na temat tego, co było i co będzie z duszą człowieka, ale jest świadectwem rzeczywistego wydarzenia, mającego wpływ na całe życie człowieka” (L. Wittgenstein). Chrystus jest Bogiem, którego chrześcijanin przez wiarę spotkał i swoje życie stara się dostosować do Niego. Rok Wiary ma być czasem intensywnego „treningu”, aby życie nasze przeżywać po chrześcijańsku, głębiej wnikać w jego tajemnice, by coś lepszego dokonało się w naszym życiu, aby coś się zmieniło, rozświetliło, uświadomiło. Diabeł kusi, chce pozyskać dla siebie. Chce osłabić naszą wiarę, oddzielić od Boga i Kościoła. Reszta pójdzie łatwo. Każdy szczegół będzie tu ważny, będzie jednoczył lub oddzielał od Jezusa. Mojżesz zwracał uwagę na rolę wdzięczności wobec Boga. Kto umie dziękować Bogu, ten uznaje Go dawcą dóbr duchowych i materialnych. A ponieważ wie, od kogo je otrzymał, tym większe na przyszłość uzyska. A św. Paweł przypomina, że chrześcijaństwo ukryte, anonimowe, to chrześcijaństwo chore. Bez głoszenia wiary, przypominania prawdy nie da się wypełnić poleceń Jezusa: „Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że Jezus jest Panem, osiągniesz zbawienie” (Rz 10,9). Rok Wiary ma być czasem wiary czynnej, wzrastającej przez czyny. Bł. Jan Paweł II w dokumencie „Na początku nowego tysiąclecia” przypomniał, że katolicy powinni wypływać na głębię wiary, sięgać po świętość, bo jedynie ona „okazała się rzeczywistością, która lepiej niż cokolwiek innego wyraża tajemnicę Kościoła” (nr 7). Chrześcijaństwa nie da się zamknąć tylko do tradycji, kultury czy przeżycia estetycznego. Ono prowadzi do zjednoczenia z Bogiem, otwiera perspektywę transcendencji, nieskończoności, zbawienia, które zaczynamy realizować już tu, na ziemi. Skuteczne działania chrześcijan mają początek w kontemplacji Chrystusa. Powinniśmy umieć Go dostrzec przede wszystkim w twarzach tych, z którymi On się utożsamiał: z potrzebującymi pomocy, cierpiącymi i biednymi. Rozpoczęty Rok Wiary zainicjuje z pewnością sporo wydarzeń, które rozpalą wiele grup katolickich. Zdarzy się dużo dobrego. Nie będzie cicho i pusto. W tego rodzaju historiach aktywności jest dużo i dużo jest też korzystnych konsekwencji. W polskim Kościele ludzie wymiernie robią coś razem, wymiernie się komunikują. Wielu jest animatorów, którzy spędzają całe dnie, oddając się różnym kościelnym działaniom. Rok Wiary z pewnością pobudzi do realizowania dodatkowych zadań. Warto zaznaczyć, że w dziejach społeczeństw, narodów, wspólnot i grup ludzkich zdarzają się lata szczególne i wyjątkowe pod wieloma wzglądami. Zapadają one głęboko w pamięć kolejnych pokoleń, znajdują odzwierciedlenie w podręcznikach historii czy literatury. Wspomnieć można rok 1812, który Adam Mickiewicz uwiecznił w „Panu Tadeuszu”: „O roku ów! Kto ciebie widział w naszym kraju!/Ciebie lud zowie dotąd rokiem urodzaju,/A żołnierz rokiem wojny; dotąd lubią starzy/O obie bajać, dotąd pieśń o tobie marzy./Z dawna byłeś niebieskim oznajmiony cudem/I poprzedzony głuchą wieścią między ludem...”. Przywołując słowa wieszcza, zauważyć należy, że ludzie zostali tak stworzeni, że potrzebują odwołań do znaczących wydarzeń z przeszłości. Dają im one nie tylko poczucie ciągłości historii, ale pozwalają także określić własne miejsce w dziejach świata. Sytuują człowieka w czasie i dają mu poczucie sensownego nim gospodarowania. Dlatego szczególny okres Roku Wiary. „Rok Wiary jest zachętą do autentycznego i nowego nawrócenia się do Pana, jedynego Zbawiciela świata” - napisał Ojciec Święty i dodał: „Pragniemy, aby ten Rok rozbudził w każdym wierzącym aspirację do wyznawania wiary w pełni i z odnowionym przekonaniem, z ufnością i nadzieją. Będzie to też dobra okazja, by z większym zaangażowaniem celebrować wiarę w liturgii, a zwłaszcza w Eucharystii, która jest «szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i zarazem jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc». Jednocześnie pragniemy, żeby świadectwo życia ludzi wierzących było coraz bardziej wiarygodne. Zwłaszcza w tym Roku każdy wierzący powinien na nowo odkryć treść wiary, którą wyznaje, celebruje, przeżywa i przemadla, i zastanowić się nad samym aktem wiary”.