Wędrując uliczkami XVI-wiecznego Zatybrza, rzymskiej dzielnicy, od niedawna doktor teologii Józef Kalasancjusz, obserwuje dziesiątki ubogich dzieci. Ich los już na samym starcie życiowej drogi jest przesądzony. Pozbawieni nadziei na możliwość bezpłatnej edukacji, skazani będą do końca życia na ubóstwo i ciężką pracę. Ale los zsyła im właśnie świątobliwego kapłana, który postanawia odmienić ich niedolę. Józef, hiszpański ksiądz, postanawia pozostać w Rzymie i zająć się ubogą młodzieżą. I odkrywa ważną prawdę: każde dziecko, każdy uczeń ma swoją godność i w swoich szkołach zakazuje kar cielesnych. Wkrótce powstaje sieć szkół cieszących się do dzisiaj uznaniem i renomą.

W 1597 r. w zakrystii kościoła św. Doroty na Zatybrzu powstała pierwsza bezpłatna szkoła powszechna - otwarta dla wszystkich dzieci, biednych i bogatych, różnych wyznań i narodowości. W 1621 r. papież Grzegorz XV zatwierdza zakon. Szkoły zakładane przez pijarów, bo tak nazywa się nowe zgromadzenie, zachwycają królów i biskupów, którzy chcą mieć choćby jedną szkołę u siebie. Kiedy brakuje czasem środków materialnych, Kalasanty nie waha się prosić o datki na ulicach wraz z ubogimi uczniami. Józef Kalasanty przez swoje świątobliwe życie zostaje wyniesiony na ołtarze - w 1767 r. następuje kanonizacja pobożnego kapłana.

Historia Józefa Kalasantego związana jest również z Rzeszowem, a to poprzez zakon pijarów, który Jerzy Sebastian Lubomirski, hetman polny w 1658 r. sprowadził do Rzeszowa z Podolińca. Przy zespole kościelnym papież Klemens IX bullą z marca 1668 r. oficjalnie erygował konwent pijarski i szkołę, która założona została kilka lat wcześniej w 1658 r. Bracia pijarzy wraz z uczniami rzeszowskiej szkoły wielokrotnie dawali dowody męstwa i patriotyzmu walcząc m.in. ze Szwedami w czasie potopu szwedzkiego w poł. XVII wieku w bitwie o Warszawę, w czasie wiktorii wiedeńskiej 1683 r., zaś jeden z wykładowców szkoły ks. Stanisław Papczyński był spowiednikiem króla Jana III Sobieskiego. Co ciekawe, Jego Królewska Wysokość osobiście zjawił się w rzeszowskim kościele, by podziękować profesorom i wychowankom szkoły za moralne i militarne wsparcie pod Wiedniem. W rzeszowskim kościele w 1735 r. podpisano ugodę między stronnikami króla Stanisława Leszczyńskiego i zwolennikami Augusta III Sasa. W latach 1736-38 nauczycielem w rzeszowskim kolegium pijarskim był Stanisław Konarski. W 1784 r. Austriacy sekularyzują konwent niszcząc i rabując wiele przedmiotów, przetapiając dzwony i tworzą tu gimnazjum świeckie działające do 1918 r. pod nazwą Cesarsko-Królewskie Wyższe Gimanzjum. Ponownie do Rzeszowa pijarzy przybyli w 1974 r. początkowo w Wilkowyi urządzono prowizoryczną kaplicę zakonną. Z czasem - nie bez trudności i szykan ze strony ówczesnych władz PRL - powstał kościół, który w 1992 r. poświęcono.

Wizerunki św. Józefa Kalasancjusza znajdują się i na bocznej ścianie (w typie sarmackiego baroku, z grupą szlacheckich chłopców) oraz w kaplicy Józefa Kalasantego, gdzie znajdziemy dziś piękny wizerunek założyciela Zakonu Szkół Pobożnych, autorstwa królewskiego malarza Jerzego Eleutera Siemiginowskiego z XVIII wieku. Adoruje on Matkę Bożą, a pod jego stopami znajduj się kapelusz kardynalski, symbol zaszczytów, które odrzucił...