W Krakowie na Zamku Królewskim na Wawelu oraz w Centrum Konferencyjnym ICE odbędzie się w środę szczyt szefów rządów państw Grupy Wyszehradzkiej z okazji 30-lecia formatu. Podczas organizowanego przez polską prezydencję w V4 szczytu planowane są sesje plenarne, panel tematyczny i podpisanie wspólnych deklaracji.

Szef polskiego rządu w porannym wpisie na Facebooku dziękował za trzy dekady współpracy wyszehradzkiej.

"Upadek komunizmu w Europie był przełomowym momentem dla uwolnienia ogromnego potencjału drzemiącego w krajach Europy Środkowej. Umożliwił on zrzucenie ciasnego gorsetu ograniczeń i oswobodzenie się spod wpływów sowieckich. Przed krajami środkowoeuropejskimi otworzyły się nowe perspektywy i wyzwania. 30 lat temu, niewiele ponad rok od tego historycznego wydarzenia, na mocy deklaracji podpisanej 15 lutego 1991 roku w węgierskim Wyszehradzie, miejscu nawiązującym do czternastowiecznych zjazdów królów Polski, Czech i Węgier, powołana została do życia wyjątkowa formuła współpracy - Grupa Wyszehradzka" - napisał Morawiecki.

Jak dodał długa i niełatwa droga Polski, Węgier, Słowacji i Czech do suwerenności politycznej była mocnym impulsem do budowania stabilizacji i poczucia bezpieczeństwa w oparciu o regionalną integrację i poszukiwanie miejsca w rodzinie europejskiej. "Dla Polski ciężko doświadczonej najpierw piętnem II wojny światowej, a później kilkudziesięcioletnim podporządkowaniem reżimowi komunistycznemu, była to mimo że niełatwa, ale naturalna ścieżka rozwoju. Wzajemne wsparcie i współpraca ułatwiły, że już w 1999 roku Polska, Węgry i Czechy weszły do struktur NATO, a niedługo później dołączyła do nich Słowacja. Natomiast od 2004 roku wszystkie kraje V4 są pełnoprawnymi państwami członkowskimi UE, mającymi aktywny wpływ na rozwój jej polityk i wzmacniającymi jej konkurencyjność gospodarczą" - zauważył.

Morawiecki dodał we wpisie, że w momencie gdy Europa Środkowa rozwijała szlaki dostaw od Wschodu na Zachód, "my przyjęliśmy strategię integrującą region w wymiarze Północ-Południe". "W pojedynkę moglibyśmy być nieco słabsi, jednak jako grupa stanowimy realną siłą na gospodarczej mapie świata" - podkreślił.

Premier dodał, że grupa wyszehradzka ewoluowała na przestrzeni lat. W pierwszych latach istnienia - wskazał - ze względu na swój niesformalizowany charakter, współpraca wyszehradzka nie była "usystematyzowana". Zmieniło się to - kontynuował - w 1999 roku wraz z wprowadzeniem systemu rotacyjnych prezydencji. "Cieszymy się, że Polsce przypadł przywilej sprawowania przewodnictwa właśnie dziś, kiedy świętujemy 30-lecie Grupy" - czytamy we wpisie.

"Dzisiaj siła Grupy Wyszehradzkiej opiera się na synergii działania wspólnotowego, mocniejszej pozycji negocjacyjnej w strukturach UE, reprezentacji interesów i strategicznych celów naszego regionu na arenie międzynarodowej. Wspólnie możemy więcej" - podkreślił.

Premier wskazał, że jako cztery suwerenne państwa nie musimy zgadzać się w każdej kwestii, jednak nasze geograficzne sąsiedztwo, tożsamość wynikająca z bardzo zbliżonych doświadczeń historycznych i wspólne wyzwania społeczno-gospodarcze sprawiają, że zakres naszych wspólnych interesów jest naprawdę szeroki, o czym świadczy regularna i aktywna współpraca sektorowa w dziesiątkach obszarów, takich jak bezpieczeństwo, migracje i polityka spójności, ale też rozwój jednolitego rynku, czy gospodarki cyfrowej.

"Przez ostatnie 30 lat nasze kraje dokonały milowego skoku, tworząc wysoko konkurencyjne gospodarki, które z powodzeniem rywalizują z rynkami zachodnimi. W ostatnich latach ich wzrost gospodarczy znacząco przewyższał średnią w UE, która wynosiła 2,1 proc. wobec 3,8 proc. w Grupie Wyszehradzkiej. Na tle UE kraje V4 mogą pochwalić się niższymi stopami bezrobocia, które w grudniu 2020 nie przekraczały średniej unijnej, a w Czechach i Polsce były najniższe w całej Unii. Kraje V4 odpowiadając za blisko 15 proc. obrotów w handlu zagranicznym UE mają silny mandat i głos w dyskusji wewnątrzunijnej" - wskazał.

Morawiecki zaznaczył, że Grupa Wyszehradzka to nie tylko polityka. Jako przykład podał Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki (IVF), którego działalność od 2000 r. - jak napisał - stanowi jedno z największych osiągnięć grupy.

"Od początku pełni on kluczową rolę – zbliża do siebie nasze społeczeństwa, wzmacniając wzajemne zrozumienie i świadomość wspólnoty naszych losów. Od 2000 r. Fundusz Wyszehradzki ufundował już ponad 2400 stypendiów dla naszych studentów i umożliwił realizację blisko 6 tysięcy projektów w naszych czterech państwach, ale także w krajach Partnerstwa Wschodniego i Bałkanów Zachodnich, które chcą czerpać z doświadczeń V4" - wymienił premier.

Morawiecki zwrócił też uwagę, że aktualna "bezprecedensowa sytuacja pandemiczna" na świecie i w Europie uwypukliła jak ważna jest współpraca dobrosąsiedzka w pokonywaniu sytuacji kryzysowych. "Trudny dla nas wszystkich czas pandemii Covid-19 pokazał niejednokrotnie prawdziwą przyjaźń pomiędzy naszymi państwami. Wymiana informacji i know-how, misje służb medycznych pomiędzy państwami Grupy, czy powołanie wirtualnego centrum wymiany informacji V4 ds. COVID-19 to tylko niektóre działania, które pomagają realnie ograniczać zagrożenie i koordynować nasze działania w zakresie walki z pandemią" - wskazał.

Dlatego też - kontynuował Morawiecki - mimo kryzysu spowodowanego Covid-19 "odważnie patrzymy w przyszłość". "Hasłem przewodnim polskiej prezydencji jest +Back on track+. Naszym celem jest jak najszybszy powrót na ścieżkę rozwoju i ożywienia kontaktów między społeczeństwami. Ważną dźwignią będzie wzmocnienie współdziałania w obszarze innowacji i nowych technologii oraz rozwój cyfrowy regionu" - oświadczył.

Dodał, że w latach 2017-2019 gospodarka cyfrowa w Europie Środkowo-Wschodniej rosła o prawie 8 proc. rocznie, znacznie szybciej niż w pięciu największych gospodarkach Europy Zachodniej.

"Stawiamy na projekty, które poprawią poziom cyfryzacji, choć już teraz wszystkie kraje V4 prezentują wysoki stopień digitalizacji w różnych dziedzinach – Czechy w obszarze sztucznej inteligencji, Słowacja w obszarze robotyki przemysłu motoryzacyjnego, a Polska mediów i rozrywki, czy też sektora bankowego. Z kolei Węgry wykazują wysokie wskaźniki cyfryzacji w sektorze usług profesjonalnych i biznesowych, a także publicznych" - czytamy we wpisie.

Morawiecki stwierdził też, że przez minione 30 lat państwa Grupy Wyszehradzkiej zapomniały o swoim komunistycznym bagażu, dały się ponieść transformacji polityczno-gospodarczej, która przestawiła je na tory stabilnego i bezpiecznego rozwoju. "Grupa Wyszehradzka obejmuje dziś region dynamicznego, zrównoważonego rozwoju, o dużej atrakcyjności inwestycyjnej i aspiracjach twórczego przywództwa w sercu Europy. Dlatego, w następną dekadę wchodzimy z wysokimi aspiracjami i nadzieją na kontynuację aktywnej i skutecznej współpracy również w formacie wyszehradzkim, z pożytkiem dla naszych obywateli, państw i całej UE" - napisał premier.

"W imieniu polskiego przewodnictwa w V4 i całego narodu polskiego dziękujemy serdecznie za 30 lat bliskiej i przyjacielskiej współpracy!" - podsumował Morawiecki.

Grupa Wyszehradzka jest nieformalną regionalną formą współpracy Polski, Czech, Słowacji i Węgier i określana jest jako jeden z owoców upadku komunizmu i transformacji ustrojowej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Za umowną datę jej powstania przyjmuje się 15 lutego 1991 r., kiedy ówcześni prezydenci Polski Lech Wałęsa i Czechosłowacji Vaclav Havel oraz premier Węgier Jozsef Antall podpisali deklarację określającą cele i warunki wzajemnej współpracy. Miało to miejsce w węgierskim Wyszehradzie, gdzie w XIV wieku spotykali się królowie Polski, Czech i Węgier na negocjacje gospodarcze i polityczne.

Cele Grupy zmieniały się w kolejnych latach i określały współpracę początkowo trzech, a po rozpadzie Czechosłowacji w 1993 r. czterech krajów. Wraz z ich osiągnięciem współpraca ta słabła i po jakimś czasie była wznawiana, tak jak po przyjęciu w 1999 r. Polski, Czech i Węgier do NATO oraz po wstąpieniu Polski, Czech, Węgier i Słowacji do UE w 2004 r.

Od 2004 r. wszystkie kraje V4 są członkami Unii Europejskiej, a Grupa Wyszehradzka stanowi forum wymiany doświadczeń oraz wypracowywania wspólnych stanowisk w sprawach dotyczących regionu i UE. (PAP)

autor: Rafał Białkowski

rbk/ itm/